ASB America heeft niet op onrechtmatige wijze getracht Boekscout auteurs ertoe te bewegen hun contract te beëindigen

Rechtbank Den Haag 19 oktober 2016, IEF 16336; ECLI:NL:RBDHA:2016:12770 (BOEKSCOUT tegen AMERICA STAR BOOKS EUROPE) Boekscout stelt dat in het standaardcontract staat dat auteurs de auteursrechtelijke exploitatierechten van hun boek exclusief overdragen aan Boekscout, waaronder het recht op (het uitgeven van een) vertaling. ASB America heeft auteurs die het standaardcontract hebben afgesloten actief overgehaald hun boek door ASB America in het Engels te laten vertalen en te laten uitgeven in de VS. Auteurs die onder contract staan bij Boekscout en het recht op (het uitbrengen van) een vertaling overdragen aan ASB America handelen in strijd met hun afspraken met Boekscout (wanprestatie). Onterecht stelt Boekscout dat ASB America onrechtmatig handelt, omdat zij auteurs overhaalt om wanprestatie te plegen. Verder stellen zij dat ASB America onrechtmatig handelt jegens door auteurs die onder contract staan over te halen dat contract te beëindigen en hun boek(en) voortaan door Free Musketeers te laten uitgeven. De rechtbank stelt echter dat ASB America niet op onrechtmatige wijze heeft getracht Boekscout auteurs ertoe te bewegen hun contract met Boekscout te beëindigen.

Onrechtmatig handelen

4.6. De rechtbank stelt voorop dat moet worden uitgegaan van de vrijheid van handel en bedrijf. Het uitgangspunt is dan ook dat het concurrenten vrijstaat om te proberen hun marktaandeel te vergroten, ook wanneer dat ten koste gaat van het marktaandeel van de ander.

4.7. In dit kader is het handelen met iemand terwijl men weet dat deze door dit handelen een door hem met een derde gesloten overeenkomst schendt, op zichzelf jegens die derde niet onrechtmatig. Of een dergelijk, gewoonlijk als profiteren of gebruikmaken van wanprestatie aangeduid, handelen jegens die derde onrechtmatig is, hangt af van de omstandigheden van het geval1.

4.8. Ook het stelselmatig benaderen van klanten van de concurrent met het oogmerk hen te bewegen die relatie te beëindigen en voortaan zaken te doen met een ander is in beginsel niet onrechtmatig. Dat kan anders zijn als gevolg van bijkomende omstandigheden. Die bijkomende omstandigheden kunnen zijn gelegen in het hanteren van oneerlijke middelen, zoals het gebruik maken van kennelijke dwaling van de cliënt, het geven van misleidende informatie e.d.2

4.9. Niet in geschil is dat Boekscout, ASB America en Free Musketeers concurrenten van elkaar zijn. Voorts staat vast dat ASB America begin 2014 een aantal auteurs die het standaardcontract van Boekscout hebben ondertekend (hierna ook: auteurs van Boekscout) een e-mail heeft gestuurd met het aanbod hun boek te laten vertalen in het Engels en te laten uitgeven in de VS (zie 2.9). ASB betwist voorts niet dat ASB America auteurs van Boekscout heeft benaderd en heeft gewezen op de mogelijkheid het contract met Boekscout op te zeggen en over te stappen naar Free Musketeers, een uitgeverij waar ASB America mee samenwerkt voor het vertalen en uitgeven van boeken in de VS. 
Tot slot is niet in geschil dat ASB America op de hoogte was van de inhoud van het standaardcontract.

- onrechtmatig profiteren van wanprestatie?

4.10. ASB betwist dat ASB America onrechtmatig profiteert van wanprestatie. Zij stelt primair dat de exploitatierechten voor het uitgeven van een vertaling niet onder het standaardcontract vallen en er dus geen sprake is van wanprestatie aan de zijde van de auteurs, en subsidiair dat als wel sprake is van wanprestatie ook dan nog steeds sprake is van een toegestane vorm van acquisitie door ASB America.

4.11. Gelet op het verweer van ASB is allereerst de vraag of auteurs van Boekscout die gedurende de looptijd van het standaardcontract met een derde in zee gaan voor het vertalen en uitgeven van hun boek in de VS toerekenbaar tekort schieten in de nakoming van het standaardcontract.

4.12. Anders dan ASB stelt, ziet de exclusieve licentie van artikel 2 van het standaardcontract van Boekscout (zie 2.12) naar het oordeel van de rechtbank ook op de vertaling van het werk en het uitgeven daarvan in het buitenland. Zoals Boekscout c.s. terecht heeft aangevoerd, wordt in dat artikel het recht op openbaarmaking en verveelvoudiging van het werk, oftewel van het boek van de met Boekscout contracterende auteur, exclusief overgedragen aan Boekscout. Onder verveelvoudiging valt in dit verband gelet op de artikelen 10 lid 2 en 13 van de Auteurswet ook de vertaling daarvan.3 Artikel 2 van het standaardcontract bepaalt bovendien dat de overdracht van exploitatierechten niet is beperkt naar land of gebied, hetgeen betekent dat een Engelse vertaling uit te geven in de VS onder de licentie valt. De stelling van ASB dat de vertaling niet onder artikel 2 maar onder artikel 7.3 en 7.4 van het standaardcontract valt, dat gaat over film-, tv-, radio- en toneelrechten wordt verworpen. Vertalingen worden in die artikelen niet genoemd en ASB heeft niet onderbouwd waarom vertalingen desondanks onder die bepalingen zouden moeten worden begrepen.

4.13. Daaraan doet niet af hetgeen Boekscout op haar website vermeldt (zie 2.14). Hoewel ASB er terecht op wijst dat Boekscout op haar website aangeeft dat zij er geen bezwaar tegen heeft als haar auteurs voor de vertaling van hun boek zaken doen rechtstreeks met een Amerikaanse uitgever, maakt zij tegelijkertijd wel het voorbehoud mede-rechthebbende te zijn, waarmee zij blijkbaar bedoelt wel recht te hebben op (een deel van de) verdiensten. Uit die mededeling kan dan ook niet worden afgeleid dat Boekscout op enigerlei wijze afstand zou doen van hetgeen zij in het standaardcontract met haar auteurs overeenkomt danwel dat zij haar standaardcontract in dezelfde zin begrijpt als ASB heeft bepleit, welk standpunt de rechtbank hiervoor reeds heeft verworpen.

4.14. Dat uitgaande van voornoemde uitleg van artikel 2 van het standaardcontract een Boekscout auteur die gedurende de looptijd van zijn/haar standaardcontract in weerwil van de exclusieve licentie aan Boekscout de rechten voor de Engelse vertaling en het publiceren daarvan overdraagt aan een derde daarmee toerekenbaar tekort schiet in de nakoming van het standaardcontract, is door ASB niet weersproken.

4.15. Ook als ervan wordt uitgegaan dat ASB America op de hoogte was van voornoemde wanprestatie, dan nog is gelet op de hiervoor in 4.7 genoemde maatstaf niet zonder meer sprake van onrechtmatig handelen. Dat zou wel het geval kunnen zijn als sprake is van bijkomende omstandigheden. Dergelijke omstandigheden heeft Boekscout c.s. echter niet naar voren gebracht, hetgeen wel op haar weg had gelegen. Naar het oordeel van de rechtbank kan ASB America dan ook niet worden verweten onrechtmatig te hebben gehandeld door het profiteren van wanprestatie.

- auteurs overhalen standaardcontract te beëindigen onrechtmatig?

4.16. ASB betwist ook dat ASB America onrechtmatig jegens Boekscout c.s. heeft gehandeld door Boekscout auteurs ertoe te bewegen hun contract met Boekscout te beëindigen en over te stappen naar Free Musketeers.

4.17. De hiervoor in 4.8 genoemde maatstaf in acht nemend, heeft ASB America niet onrechtmatig jegens Boekscout c.s. gehandeld door Boekscout auteurs te benaderen en deze over te halen hun contact met Boekscout te beëindigen, tenzij bijkomende omstandigheden alsnog tot dat oordeel moeten leiden. Boekscout c.s. heeft in dit verband verwezen naar e-mailberichten van ASB America.

4.18. In het e-mailbericht van 7 januari 2014 (zie 2.9) dat naar diverse Boekscout auteurs is gestuurd, wordt de auteur een voorstel gedaan voor het laten vertalen van zijn/haar boek in het Engels en het te laten uitgeven in de VS door ASB America. In dat bericht wordt naar Boekscout in zijn geheel niet verwezen. Dit bericht draagt niet bij aan de stelling van Boekscout c.s. dat sprake is van onrechtmatig handelen.

4.19. In het e-mailbericht van 10 januari 2014 (zie 2.10), welk bericht in ieder geval naar één auteur van Boekscout is gestuurd maar waarvan niet gesteld is dat dit bericht ook naar andere auteurs is gestuurd, wordt wel specifiek naar Boekscout verwezen. ASB America bericht de betreffende auteur - naar nu blijkt ten onrechte - dat Boekscout niet de rechten op de vertaling van zijn/haar boek bezit en geeft de auteur in overweging lopende het Boekscout contract ook met Free Musketeers en dus ASB America in zee te gaan voor de vertaling en publicatie van het boek in de VS. Op dit punt heeft ASB America derhalve onjuiste informatie aan de betreffende auteur verstrekt. In datzelfde bericht wijst ASB America echter ook op de mogelijkheid het Boekscout contract met inachtneming van de geldende opzegtermijn te beëindigen om pas na beëindiging over te stappen naar Free Musketeers. Nu ASB America nadrukkelijk de beslissing bij de auteur legt om voor één van beide opties te kiezen indien deze zou willen overstappen naar Free Musketeers, is voornoemde onjuistheid onvoldoende om te oordelen dat van dusdanige bijkomende omstandigheden sprake is dat ASB America onrechtmatig handelen kan worden verweten.

4.20. In het bericht van ASB America aan Boekscout van 15 januari 2014 (zie 2.11) wordt Boekscout weliswaar in niet als neutraal te kwalificeren bewoordingen bewogen een samenwerking aan te gaan met Free Musketeers. Dat bericht is echter niet naar de Boekscout auteurs verzonden en mist zodoende relevantie.

4.21. Dat zich andere bijkomende omstandigheden hebben voorgedaan, bijvoorbeeld door het verstrekken van onjuiste of misleidende informatie of het gebruik maken van oneerlijke middelen, heeft Boekscout c.s. niet onderbouwd gesteld. Zodoende is de conclusie dat ASB America niet op onrechtmatige wijze heeft getracht Boekscout auteurs ertoe te bewegen hun contract met Boekscout te beëindigen.