Auteursrechtinbreuk vastgesteld, maar geen boete na licentieafloop

Rb. Midden-Nederland 19 februari 2025, IEF 22580, IT 4801; ECLI:NL:RBMNE:2025:75 (eiseres B.V tegen Gemeente Purmerend). Deze zaak behandelt de vraag of het door eiseres ontwikkelde programma voor begrotingen en jaarrekeningen, dat binnen Excel functioneert, kwalificeert als een computerprogramma in de zin van de Auteurswet en in hoeverre het auteursrechtelijk beschermd is. Daarnaast beoordeelt de rechtbank of de Gemeente Purmerend na beëindiging van de licentieovereenkomst onrechtmatig gebruik heeft gemaakt van het programma en of zij een contractuele boete en schadevergoeding verschuldigd is. Op 13 november 2019 hebben partijen een licentieovereenkomst gesloten, waarbij de Gemeente een gebruiksrecht kreeg op het programma. De Gemeente heeft de licentie per 1 januari 2021 beëindigd en daarbij verklaard dat zij het programma niet meer gebruikte en van haar IT-omgeving had verwijderd. Later is gebleken dat de Gemeente in 2021 en de daaropvolgende jaren kopieën van het programma heeft gebruikt bij het opstellen van begrotingen en jaarrekeningen. Eiseres stelt dat sprake is van auteursrechtinbreuk, schending van contractuele afspraken en vordert betaling van een boete van € 450.000, schadevergoeding en verwijdering van alle bestanden. De Gemeente erkent dat zij het programma na beëindiging van de licentie nog op haar IT-omgeving had staan en heeft gebruikt, maar betwist de hoogte van de schade en stelt dat het boetebeding niet meer van kracht was.

De rechtbank overweegt dat het programma geen computerprogramma is in de zin van artikel 10 lid 1 onder 12 van de Auteurswet, omdat geen eigen bron- of doelcode is toegevoegd binnen Excel. De specifieke auteursrechtelijke bepalingen voor software zijn daarom niet van toepassing. Wel zijn de opmaak en instructieteksten van het programma auteursrechtelijk beschermd, aangezien daarin creatieve keuzes zijn gemaakt die een persoonlijk stempel van de maker dragen. De berekeningen, functies en macro’s binnen Excel zijn echter niet auteursrechtelijk beschermd, omdat deze technisch en functioneel bepaald zijn. De rechtbank oordeelt dat de Gemeente na beëindiging van de licentieovereenkomst ongeoorloofd gebruik heeft gemaakt van het programma. De Gemeente heeft in 2021 het programma gebruikt voor het opstellen van de jaarrekening 2020, de meerjarenbegroting 2022-2025 en de jaarrekening 2021. Ook was het programma tot en met 2024 aanwezig op haar IT-omgeving. De rechtbank kwalificeert dit als een ongeoorloofde verveelvoudiging van auteursrechtelijk beschermde delen van het programma en dus als auteursrechtinbreuk.

De rechtbank wijst de vordering tot betaling van de boete van € 450.000 af, omdat het boetebeding geen postcontractuele werking heeft en met de beëindiging van de licentieovereenkomst is komen te vervallen. Wel wordt een schadevergoeding van € 8.500 toegewezen, gebaseerd op de misgelopen licentievergoeding over de jaren 2021-2024. De rechtbank veroordeelt de Gemeente om het programma volledig van haar IT-omgeving te verwijderen, op straffe van een dwangsom van € 1.000 per dag, met een maximum van € 50.000. Daarnaast wordt de Gemeente veroordeeld tot betaling van de proceskosten van € 26.018,33.

4.29. De enkele verwijzing van [eiseres] naar “de (post)contractuele verplichtingen, voor zover van toepassing”, is voor de rechtbank onvoldoende om vast te stellen dat partijen zijn overeengekomen dat het boetebeding zou doorwerken. De Gemeente heeft immers betwist dat partijen dat zijn overeengekomen en in de e-mailwisseling is niet vermeld dat met die (post)contractuele verplichtingen het boetebeding wordt bedoeld. De Gemeente had dat ook niet uit die zinsnede hoeven te begrijpen, omdat het uitgangspunt juist is dat een boetebeding vervalt bij de beëindiging van een overeenkomst. 

4.36. Dit betekent ook dat de Gemeente op grond van de licentie in 2020 de gekopieerde bestandsdelen (met de auteursrechtelijk beschermde instructieteksten en opmaak) heeft mogen gebruiken voor het opstellen van de meerjarenbegroting 2021-2024. Eveneens valt onder de licentie dat de Gemeente de auteursrechtelijk beschermde opmaak van het [programma] in haar gepubliceerde meerjarenbegroting 2021-2024 mocht gebruiken. Immers, de licentie was bedoeld om met behulp van het [programma] die meerjarenbegroting op te stellen, met de [programma] -opmaak. De gelijkenis in opmaak van het [programma] en de opmaak van de meerjarenbegroting 2021-2024 (zoals getoond in productie 17 bij dagvaarding) is aldus geoorloofd, want de Gemeente had daarvoor op dat moment een licentie. De gelijkenis vormt dus geen auteursrechtelijke inbreuk. Om dezelfde reden is de bevestiging van de Gemeente in de e-mail van 1 november 2021 dat zij de lay-out van het [programma] heeft overgenomen, toen [eiseres] navraag deed over de gepubliceerde meerjarenbegroting 2021-2024, geen erkenning van een auteursrechtelijke inbreuk.