Auteursrechtwetgeving in beweging

Maandag 9 november vond in de Tweede Kamer een belangrijk wetgevingsoverleg van de Vaste Kamercommissie Justitie en Veiligheid plaats. Op de agenda stonden primair twee essentiële wetsvoorstellen: de implementatie van de nieuwe Auteursrecht Richtlijn en een aanscherping van de Wet Toezicht op Collectief Beheersorganisaties. Daarnaast werd onlangs het onafhankelijk evaluatieonderzoek naar het Auteurscontractenrecht gepubliceerd. Een reactie van de regering volgt binnen enkele weken.

Erwin Angad-Gaur, voorzitter van Platform Makers: “Voor makers, maar ook voor exploitanten, producenten en uitgevers, zijn dit belangrijke wetgevingstrajecten. In eerste aanleg vooral de nieuwe Auteursrecht Richtlijn. Zeker in deze economisch zware tijden is van belang dat die verbeteringen zo snel mogelijk worden doorgevoerd. Een grote meerderheid van de Tweede Kamer steunt spoedige invoering, dat is goed nieuws.”

Het CDA diende een amendement in met het doel persuitgevers extra te steunen. Een amendement dat door de Minister ontraden werd omdat het strijdig zou zijn met de Europese Richtlijn. Angad-Gaur: “Dat is een juridisch vrij ingewikkelde kwestie inderdaad en feitelijk vrij overbodig. Via het werkgeversauteursrecht hebben dagbladuitgevers voldoende aanspraken online. Te hopen is dat dit geen onnodige vertraging oplevert. Dat kan niemand zich veroorloven, ook Nederland als land niet omdat bij te late implementatie van een Europese Richtlijn boetes volgen. Wij roepen de Tweede Kamer dan ook op de implementatiewet nu ongewijzigd aan te nemen.”

Auteurscontractenrecht

Nog belangrijker misschien is de evaluatie van het Auteurscontractenrecht (een wettelijke bescherming voor auteurs en artiesten tegen onredelijke contractbepalingen). Angad-Gaur: “Bij invoering, vijf jaar geleden, hebben wij steeds gewezen op de gebreken van de nieuwe wet. Het is mooi dat een auteur of een artiest met het auteurscontractenrecht extra rechten gekregen heeft, maar de realiteit is nog steeds dat de drempel om dat recht te halen voor veel makers te hoog is. De – reële – angst geen werk meer te krijgen als je bijvoorbeeld de onredelijke bepalingen in de contracten van de omroep zou willen aanvechten maakt dat de wet weinig daadwerkelijk verschil gemaakt heeft. De wet werkt vooral als er meer mogelijk zou zijn op collectief niveau: via verplicht collectieve incasso en verdeling, bijvoorbeeld via rechtenorganisaties en via collectief onderhandelen, met collectieve sancties (bijvoorbeeld in subsidiebeleid) als excessen blijven voorkomen.”

Toenmalig staatssecretaris Fred Teeven beloofde de Tweede Kamer een uitgebreide evaluatie van de nieuwe wet na vijf jaar. “Die evaluatie is onlangs afgerond. De Universtiteit van Leiden en de Universiteit van Amsterdam hebben van de ministeries van Justitie en Veiligheid en Onderwijs, Cultuur en Wetenschap opdracht gekregen de werking van de wet te onderzoeken. Het rapport is inmiddels gepubliceerd en bevat belangrijke aanbevelingen en voorstellen voor verbetering.”

Vooruitlopend op de evaluatie diende Niels van den Berge (GroenLinks), mede namens onder meer de SP, maandag een motie in om verplicht collectief beheer voor on demand exploitatie van films en series (audiovisuele werken) in te voeren. Op de toezegging van Minister Dekker dat binnen twee weken de regeringsreactie op het onderzoeksrapport zal komen en de regering “een positieve grondhouding heeft” ten opzichte van de adviezen in het rapport, is deze motie voorlopig aangehouden.

Angad-Gaur: “Als gezegd: vooral het Auteurscontractenrecht is voor makers essentieel. De nieuwe Richtlijn voert al een aantal verbeteringen in, zoals een specificatieverplichting en een verscherping van de bestsellersbepaling in de wet (louter afkoop van rechten mag in de toekomst niet langer de regel zijn). Maar daarnaast zijn collectief beheersoplossingen online en een goed functionerende geschillencommissie (een laagdrempelig alternatief voor de rechter, voor een maker om zijn recht te halen) lang door ons bepleite verbeteringen. De komende maanden gaan daarin essentieel zijn.”

Wet Toezicht

Een ander wetsvoorstel dat voorligt is aanscherping van de Wet Toezicht op Collectief Beheersorganisaties. Op een aantal punten krijgt het door de overheid benoemde College van Toezicht verdere bevoegdheden. Angad-Gaur: “Overheidstoezicht op rechtenorganisaties is ook voor makers zeker van nut. Maar het moet niet doorslaan. Het blijven private organisaties; het is geld van rechthebbenden en het zijn onze rechten, ons eigendom. Rechtenorganisaties hebben hun eigen direct of indirecte democratische inspraak van makersvertegenwoordigers; daar moet een externe toezichthouder zich niet te veel mee gaan bemoeien. Zoals rechtenorganisaties ook niet te zwaar gehinderd moeten worden in hun vrijheid van onderhandelen met grote marktpartijen zoals omroepen en grote branche-organisaties. Ook op dit punt diende het CDA maandag een amendement in dat door de Minister ontraden werd. Wij hopen dat de Tweede Kamer in meerderheid het kabinet zal volgen door de wet, die nu een redelijk afgewogen balans kent ongewijzigd aan te nemen.”

Hoe verder

“We kunnen tevreden zijn over de wijze waarop zowel de regering, de Kamer als de onafhankelijke onderzoekers naar het Auteurscontractenrecht naar de makers geluisterd hebben. Belangrijk is nu dat de voorgenomen beleidskeuzes en de adviezen uit het rapport ook werekelijk tot concrete verbeteringen in de wet gaan leiden. Geen mooie woorden op papier, maar wetgeving en bijbehorend ondersteunend beleid dat werkelijk een verschil gaat maken in de dagelijkse praktijk. De tijd is daar klaar voor en de noodzaak is binnen de huidige crisis duidelijker dan ooit. De crisis vergroot veel misstanden uit en maakt ze extra zichtbaar. Te hopen is dat mede daardoor ook voor de lange termijn al jaren benodigde maatregelen nu werkelijk van de grond zullen komen. Platform Makers zal daar de komende periode, samen met de aangesloten vakbonden en beroepsorganisaties van auteurs en artiesten alles aan blijven doen. Wij roepen de Tweede Kamer daarbij op de huidige twee wetsvoorstellen zo spoedig mogelijk ongewijzigd goed te keuren en de regering vragen wij een snelle opvolging van de evaluatie van het Auteurscontractenrecht. Er valt nog veel te doen.”

(wordt vervolgd)

Lees hier het rapport Evaluatie Wet Auteurscontractenrecht: https://wodc.nl/wodc-nieuws-2020/auteurscontractenrecht.aspx

Bron: Platform Makers.