Beroep op citaatrecht en persexceptie bij 'embedded linken' gaat niet op

Rb. Gelderland 1 mei 2024, IEF 22043; ECLI:NL:RBGEL:2024:2555 (SP Networks c.s. tegen Onwise c.s.). SP Networks is een foto- en videopersbureau en handelt tevens onder de handelsnaam: Regio15. Gedaagde is actief als persfotograaf. Gedaagde is bovendien in loondienst bij Onwise, een bedrijf dat actief is op het gebied van internet marketing. Eiser is ook persfotograaf en actief binnen het samenwerkingsverband District8.net. De bij SP Networks aangesloten persfotografen leggen 112-incidenten vast. Onwise beheert de website denhaag-regionaal.nl, waar nieuwsberichten over de regio Haaglanden worden geplaatst. De website gebruikt een geautomatiseerd systeem dat nieuwsberichten van andere websites overneemt, ook wel 'embedded hyperlinks' genoemd. Bij een dergelijke embedded hyperlink wordt een foto getoond op de website die gebruikmaakt van die hyperlink, echter de foto wordt feitelijk ‘ingeladen’ vanaf de webserver van een andere website. SP Networks heeft geconstateerd dat foto's van hun persfotografen op deze site zijn gebruikt en heeft Onwise gesommeerd het gebruik te staken. Onwise heeft het gebruik gestaakt, een bedrag betaald aan SP Networks en het systeem aangepast zodat content over 112-incidenten niet meer wordt weergegeven. SP Networks vordert verklaring voor recht dat Onwise inbreuk heeft gemaakt op de auteurs-en persoonlijkheidsrechten van SP Networks.

De rechtbank oordeelt dat Onwise geen beroep kan doen op de persexceptie omdat de bronwebsites expliciet voorbehouden maakten ten aanzien van het auteursrecht. Zelfs de door Onwise aangevoerde factoren, zoals beperkte overname en doorverwijzing, veranderen deze conclusie niet. Daarnaast merkt de rechtbank op dat de berichtgeving op www.denhaag-regionaal.nl vaak uitgebreid was, met tekst en foto's, waardoor doorverwijzing naar het bronartikel niet nodig was. De rechtbank concludeert verder dat citeren een feitelijke handeling vereist, waarbij een zekere intellectuele overweging nodig is en het citaat moet passen binnen de context van degene die het citaatrecht claimt. De wijze waarop Onwise werken heeft geciteerd, voldoet niet aan deze vereisten omdat zij geen feitelijke handeling heeft verricht of intellectuele afweging heeft gemaakt bij het gebruik van de foto's. Een beroep op het citaatrecht is niet geldig wanneer een nieuwsbericht alleen bestaat uit een foto, naast een koptekst. In dit geval is de foto ook niet van ondergeschikt belang vergeleken met de uitlatingen van de gebruiker, en ontbreekt bovendien een uitlating van de gebruiker. Onwise heeft zodoende inbreuk gemaakt op de auteursrechten van eiser en van de verschillende individuele persfotografen die hun foto’s exploiteren via SP Networks. SP Networks dient echter per gestelde inbreuk te concretiseren aan welke persfotograaf de op een inbreuk gebaseerde schadevordering toekomt. De rechtbank verwijst daarom de zaak naar de rol van 29 mei 2024. Onwise zal daarna in de gelegenheid worden gesteld om bij antwoordakte te reageren.

4.15. De rechtbank oordeelt dat Onwise c.s. geen beroep toekomt op de persexceptie. Ter zitting is door de rechtbank aan de orde gesteld dat op de verschillende websites, die door <www.denhaag-regionaal.nl> als bron zijn gebruikt, een uitdrukkelijk voorbehoud is gemaakt ten aanzien van het auteursrecht. Reeds hierop strandt het beroep op de persexceptie. De door Onwise c.s. aangevoerde omstandigheden (beperkte overname en doorverwijzing) maken dit niet anders. De rechtbank oordeelt ten overvloede nog als volgt. De berichtgeving over 112-incidenten zichtbaar op de website <www.denhaag-regionaal.nl> was vaak uitgebreid. Een bericht bestond uit tekst en (meerdere) foto’s, zodat nut en noodzaak voor een lezer om door te klikken naar het bronartikel niet aanwezig was.

4.20. De rechtbank is met SP Networks c.s. van oordeel dat het tonen van dezelfde foto bij een nieuwbericht niet met een beroep op het citaatrecht kan worden gerechtvaardigd. De rechtbank volgt Onwise c.s. niet in haar redenering dat de foto’s die via een embedded hyperlink zijn ingeladen, moeten worden weggedacht alvorens het beroep op het citaatrecht te beoordelen. Deze redenering gaat naar het oordeel van de rechtbank mank, omdat het beroep op het citaatrecht moet worden beoordeeld in het licht van de daadwerkelijke publicatie. In de publicatie zijn feitelijk twee (dezelfde) foto’s zichtbaar; nut en noodzaak in het licht van het citaatrecht zijn daarvoor niet gebleken. Op basis van het voorgaande kan het beroep op het citaatrecht bij de categorieën A en B niet slagen.

4.21. Naar het oordeel van de rechtbank kan een beroep op het citaatrecht niet slagen als een nieuwsbericht, naast een koptekst, louter en alleen bestaat uit een foto. De gebruikte foto is dan namelijk niet van ondergeschikt belang ten opzichte van de uitlatingen van de gebruiker. Een uitlating van de gebruiker ontbreekt bovendien in dit concrete geval. Dat dit moet worden beoordeeld in de context van de gehele website en niet ten aanzien van een enkel nieuwsbericht, zoals Onwise c.s. heeft betoogd, vindt naar het oordeel van de rechtbank geen steun in het recht. Die opvatting zou teveel afbreuk doen aan het beschermingsniveau van intellectuele eigendomsrechten zoals gewaarborgd door de Auteursrechtrichtlijn en de Aw. Een beroep op het citaatrecht bij categorie C kan op basis van het voorgaande niet slagen.