BijlmerBajes Events maakt inbreuk op auteursrechten door foto van crimineel te gebruiken

Ktr. Rechtbank Amsterdam 22 maart 2019, IEF 18336 (X tegen BijlmerBajes Events) Auteursrecht. X is fotograaf, en exploiteert een website waarop hij door hem gemaakte foto’s plaatst. BijlmerBajes Events is een eenmanszaak die zich bezighoudt met het organiseren van activiteiten in de Bijlmerbajes. X heeft een foto van een bekende crimineel genomen en op haar website geplaatst. X heeft deze overgenomen, afgedrukt op canvas, en in een van de ruimtes in de Bijlmerbajes opgehangen. Er zijn creatieve keuzes gemaakt, er is geen sprake van een citaat nu niet is voldaan aan de eisen van functionaliteit en proportionaliteit. Er is geen sprake van incidentele verwerking als bedoeld in 18a Aw nu de foto een van de grootste in de collage is en vooral de aandacht trekt. Voor de promotievideo waarin de foto voorkomt staat niet vast dat dit een zeer bewuste keuze is geweest. Een punitieve schadevergoeding wordt niet toegekend. De uiteindelijke schadevergoeding (licentievergoeding en opslag voor inbreuk op persoonlijkheidsrechten) wordt bepaald op € 625, de proceskosten worden gedeeld.

2.7. Het belangrijkste vereiste voor auteursrechtelijke bescherming is dat het werk een eigen, oorspronkelijk karakter bezit en het persoonlijk stempel van de maker draagt. X heeft voldoende onderbouwd dat daarvan bij de foto sprake is, onder meer wat betreft de belichting, de scherptediepte, de keuze van de gezichtsuitdrukking en de keuze om de foto in de Jordaan te nemen tegen de achtergrond van een Amsterdamse gracht. De foto draagt daarmee een oorspronkelijk karakter en vormt een uitdrukking van de persoonlijkheid van de maker. Dit leidt tot de conclusie dat op de foto auteursrecht rust.

2.10. Hierin wordt BijlmerBajes Events niet gevolgd. Weliswaar is het niet uitgesloten dat afbeeldingen in hu geheel kunnen worden geciteerd (al hebben we het dan over citeren in juridische zin, en niet zozeer over de taalkundige betekenis die aan dit begrip in het algemeen wordt gegeven), maar ook - en juist! - in dat geval dient te worden voldaan aan eisen van functionaliteit en proportionaliteit. Al was het maar omdat het anders wel erg makkelijk zou zijn om de bescherming van het auteursrecht te omzeilen. Zeker in dit licht bezien is aan die zojuist genoemde eisen hier niet voldaan. De foto is een van de grootste in de collage en maakt daar mede gelet op de plaatsing een prominent deel van zodanig dat niet kan worden gesproken van een ondergeschikt deel dat de door de opname daarin tot stand gebrachte verveelvoudiging redelijkerwijs niet meer als een vorm van exploitatie van de foto kan worden beschouwd. Nu er aldus wel sprake is van exploitatie, wordt derhalve ten onrechte afbreuk gedaan aan de belangen terzake zijn eigen exploitaitemogelijkheden.

2.14. Ten aanzien van het gebruik van de foto in de collage is het gebruik in kwantitatieve zin naar het oordeel van de kantonrechter niet gerin. Zoals hiervoor reeds is overwogen onder 2.10 is de foto één van de grootste foto’s in de collage. Ook in kwalitatieve zin kan niet worden gezegd dat de foto van ondergeschikte betekenis is, nu de foto is opgehangen op een zeer prominente plaats. Daarbij is mede van belang dat een publiek persoon is, in tegenstelling tot een groot aantal andere (ex-)gedetineerden waarvan de BijlmerBajes Events een foto in de collage heeft opgehangen. In ieder geval is zijn bekendheid van een totaal andere orde dan bij die anderen. De foto trekt hierdoor veel meer de aandacht en is gezichtsbepalend voor het collage. Daarmee is geen sprake van verwerking van geringe betekenis, zodat BijlmerBajes Events geen beroep toekomt op artikel 18a Aw.

2.15. Wat betreft het vertonen van de foto in de promotievideo overweegt de kantonrechter als volgt. Het gebruik in kwantitieve zin is hier wel van ondergeschikte betekenis, immers, door BijlmerBajes Events is aangevoerd dat de foto van slechts enkele milliseconden in beeld komt. Dit is door X onvoldoende gemotiveerd betwist. Ook in kwalitatieve zin is het gebruik van de foto in dit geval van ondergeschikte betekenis. Niet gesteld noch gebleken is dat de korte weergave van de foto in de promotievideo een (zeer) bewuste keuze is geweest van BijlmerBajes Events en dat de foto bepalend is geweest voor deze video. Wat betreft de promotievideo kan BijlmerBajes Events dus een geslaagd beroep doen op artikel 18a Aw zodat te dien aanzien geen sprake is van inbreuk op het auteursrecht.