Dat wapen heet 'octrooirechtelijke dwanglicentie'
Severin de Wit (IPEG Consultancy): Zonder licentie geen farmaonderzoek. Gepubliceerd in Het Financieele Dagblad, 21 juli 2010 en op IPEG.com.
Economische Zaken heeft met dwanglicentie een machtig wapen voor behoud Research Instituut Oss. Anders dan de minister van EZ meent, beschikt de overheid wel degelijk over een krachtig wapen om MSD te dwingen het verlies aan banen en onderzoekscapaciteit bij Organon in Oss te beperken. Dat wapen heet 'octrooirechtelijke dwanglicentie'. MSD zou met een zelden toegepaste wettelijke regeling gedwongen kunnen worden een licentie (lees: toestemming) te verlenen om met haar octrooien op onderzoekstechnieken de 'doorstart' van een onderzoeksinstituut in Oss mogelijk te maken.
De kennis die de Organon-onderzoekers in het geplande kennisinstituut moeten toepassen is en blijft eigendom van MSD, beschermd door MSD-octrooien. Na sluiting van Organon bestaat er voor MSD geen enkele juridische verplichting die onderzoekers toe te staan de in haar octrooien vastgelegde onderzoeksmethoden te blijven gebruiken. Daarmee lijkt het idee van een nieuw onderzoeksinstituut in Oss ten dode opgeschreven.
De overheid kan natuurlijk MSD vragen vrijwillig een licentie te verschaffen. Grote kans dat MSD dat zal weigeren. Zo wordt immers een 'concurrerend' onderzoeksinstituut in het zadel geholpen met zeer specifieke kennis, waar MSD eigendomsrechten op heeft en welke activiteiten ze nu juist niet in Nederland maar buiten Europa wil brengen. Er is dus dwang nodig om MSD te verplichten toe te staan dat zijn kennis hier ook in de toekomst toegepast kan worden.
De Rijksoctrooiwet biedt de mogelijkheid een octrooihouder te dwingen toestemming te geven om de onder octrooi beschermde technieken te blijven gebruiken. Deze wettelijke dwang is na 1945 in Nederland nog maar twee keer toegepast. Minister Maria van der Hoeven kan MSD met deze in de wet verankerde bepaling dwingen een octrooilicentie te geven op alle MSD-octrooien die nodig zijn om de farmaresearch van Organon voort te zetten.
De wet zegt dat een dergelijke dwanglicentie door het ministerie van EZ kan worden verleend 'in het algemeen belang'. Dat is niet moeilijk aan te wijzen. Onze productiecapaciteit heeft in de loop der jaren plaatsgemaakt voor andere vormen van economische activiteit, waarvan onderzoek en ontwikkeling een zeer belangrijk deel zijn. Die kennis dreigt nu uit Nederland te vertrekken, hetgeen een zware economische slag betekent.
In 2005 is een interdepartementale werkgroep ingesteld, onder voorzitterschap van EZ, om mogelijkheden van een octrooirechtelijke dwanglicentie te bestuderen. Uit die verkenning bleek dat er geen belemmering is om van het instrument dwanglicentie gebruik te maken. Wel is aangegeven dat dit 'uiterste' middel slechts in 'uitzonderlijke situaties' kan worden toegepast.
Tegen een dwanglicentie zijn zeker argumenten aan te voeren, maar gelet op het maatschappelijk belang van het behoud van hoogwaardige kennis in Nederland lijken die bezwaren overkomelijk. Zo kan worden aangevoerd dat het hierdoor moeilijker wordt buitenlandse ondernemingen naar Nederland te halen als men weet dat dergelijke staatsdwang kan worden toepast. Ook is wel aangevoerd dat het de concurrentie beperkt omdat het verschaffen van een gedwongen licentie de octrooihouder zou beperken zelf en exclusief de geoctrooieerde research toe te passen op een plaats en tegen voorwaarden die economisch rendabel zijn. In dit geval zou dat echter betekenen dat R&D wordt verplaatst buiten Europa, in elk geval buiten Nederland, zodat moeilijk valt in te zien hoe een dwanglicentie de Europese of Nederlandse concurrentie kan beperken.
In elk geval voorziet de dreiging met een dwanglicentie de minister van EZ van een machtig onderhandelingswapen.
Mr. Severin de Wit
Intellectueel eigendom consultant IPEG Consultancy B.V., Den Haag
Lees het artikel ook hier (Engels en Nederlands) of hier (FD).
