Finalisten Brinkhof scriptieprijs 2024 lichten hun onderzoek toe

Ook dit jaar heeft Brinkhof weer de Internetscriptieprijs uitgereikt voor de beste juridische masterscriptie op het snijvlak van internet en recht. De prijs van maarliefst 2.000 euro is is bedoeld als aanmoediging voor studenten om zich te specialiseren in belangrijke juridische thema’s van dit moment, zoals de regulering van allerlei soorten internetplatforms, privacy als controle-instrument in de informatiemaatschappij, vragen rondom artificiële intelligentie en vele andere juridische vragen die raken aan internettechnologie. De finalisten van dit jaar waren Machiel van der Wal, Heitor Ferreira Gonzaga en Thomas Jonker. Op het symposium dat Brinkhof op 9 oktober heeft georagniseerd is Machiel als winnaar van de prijs uit de bus gekomen. In dit artikel zullen de finalisten nog kort toelichten waar hun scriptie over ging.  

Machiel van der Wal 

De Rijksoverheid maakt steeds vaker gebruik van publieke clouddiensten van aanbieders als Microsoft, Amazon en Google voor het opslaan van overheidsdata. De scriptie ‘On the Sovereignty of Dutch Government Data’ analyseert het juridisch kader voor het opslaan van overheidsdata in een publieke cloud vanuit het concept datasoevereiniteit. De nadruk ligt daarbij op overheidsgegevens die geen persoonsgegevens zijn. Op basis van beleidsstukken en de literatuur wordt datasoevereiniteit gedefinieerd als het exclusieve gezag van de overheid over de vertrouwelijkheid, integriteit en beschikbaarheid van overheidsdata. Vervolgens worden verschillende soorten clouddiensten geanalyseerd. Daarna wordt uiteengezet hoe de extraterritoriale jurisdictie van de VS en wetgeving, zoals de CLOUD Act en FISA section 702 een risico kan vormen voor Nederlandse datasoevereiniteit. Dit risico bestaat ongeacht de opslaglocatie van overheidsdata, en kan niet altijd worden gemitigeerd met technische of contractuele maatregelen.

De conclusie is dat de datasoevereiniteit van de Nederlandse overheid voor de meest gevoelige staatsgeheimen is beschermd, mede omdat het Rijksbreed Cloudbeleid 2022 verbiedt deze in een publieke cloud op te slaan. Voor alle andere soorten data moet een risicobeoordeling worden gemaakt, waarbij het onduidelijk is hoe zwaar datasoevereiniteitsrisico’s meewegen. De Nederlandse marktgeoriënteerde benadering wordt verder gecontextualiseerd door de politieke discussie op EU-niveau rondom het European Cloud Certification Scheme te bespreken. De scriptie sluit af met aanbevelingen om het Rijksbreed Cloudbeleid aan te passen en meer bescherming te bieden aan extra soorten gevoelige overheidsdata.

De winnende scriptie van Machiel is te raadplegen in de UvA-scriptiedatabase via deze link. 

Heitor Ferreira Gonzaga

De scriptie "De naleving van TikTok's Infinite Scrolling-interface met de AVG" beoordeelt in hoeverre de infinite scrolling-functie van TikTok verenigbaar is met de principes van de AVG. Dit wordt gedaan door de effecten van infinite scrolling en de manier waarop TikTok persoonlijke gegevens verzamelt te analyseren, waardoor het mogelijk wordt te beoordelen hoe infinite scrolling de gegevensverwerking op het platform beïnvloedt. Vervolgens is onderzocht in welke mate de principes van gegevensverwerking volgens de AVG worden geraakt. 

Er wordt betoogd dat de impact van infinite scrolling op de sessieduur de intensiteit van profileringsactiviteiten door het platform vergroot. Het platform verwerkt voortdurend persoonlijke gegevens van gebruikers om zijn algoritmen voor inhoudsaanbeveling en gepersonaliseerde advertenties te verbeteren. Dit leidt tot economische voordelen voor het socialemediabedrijf en diverse vormen van schade voor eindgebruikers. Deze onevenwichtige relatie tussen TikTok- gebruikers en het platform schendt het beginsel van eerlijkheid van de AVG. Bovendien vormt het gebrek aan adequate uitleg over de effecten van infinite scrolling op gebruikers een schending van het transparantiebeginsel.

Het ontwerp zorgt er ook voor dat gebruikers geen controle hebben over hun acties binnen het platform, wat de mogelijkheid van de betrokkene belemmert om geïnformeerde en vrijwillige toestemming te geven voor gepersonaliseerde advertenties. Dit is in strijd met het rechtmatigheidsbeginsel vanwege het ontbreken van een geldige wettelijke basis voor gegevensverwerking. Ten slotte houdt het ontbreken van passende maatregelen om de negatieve effecten van infinite scrolling te beperken een schending in van de principes van privacy door ontwerp en privacy als standaardinstelling. Daarnaast wordt het verantwoordingsbeginsel niet nageleefd, dat TikTok verplicht aan te tonen dat het voldoet aan de regels van de AVG.

Wilt u de hele scriptie van Heitor lezen, stuur hem dan een e-mail op heitor.fergo@gmail.com.

Thomas Jonker

In toenemende mate wordt er gediscussieerd over de mogelijke invoering van een (generatieve) AI-vergoeding, bedoeld om makers financieel te compenseren voor het gebruik van hun werken bij de ontwikkeling van generatieve AI. In mijn onderzoek bespreek ik de ins en outs van dit onderwerp en achterhaal ik of en zo ja, op welke wijze, een dergelijke vergoeding er inderdaad moet komen. Dit doe ik aan de hand van drie deelvragen. Allereerst bespreek ik het normatieve kader rondom de vergoeding: is een vergoedingsregeling wenselijk en zo ja, hoe kan deze worden gerechtvaardigd? Vervolgens doorgrond ik het huidige juridische kader en zoek ik naar mogelijke aanknopingspunten voor de vergoeding. Dit gaat gepaard met een bespreking van belangrijke juridische aandachtspunten, zoals de driestappentoets.

Tot slot buig ik mij over de uitwerking van de vergoeding: welke varianten zijn er denkbaar en welke is het meest haalbaar in de praktijk? Al met al concludeer ik dat de generatieve AI-vergoeding een wenselijke en juridisch haalbare aangelegenheid is.

Wilt u de hele scriptie van Thomas lezen, stuur hem dan een e-mail op thomas-jonker@hotmail.com.