Foto’s maken auteursrechtinbreuk op dekbedontwerp

Rechtbank Rotterdam 24 juni 2020, IEF 19294; ECLI:NL:RBROT:2020:5567 (Bedding House tegen Ambianzz c.s.) Bedding House stelt dat de Waves-dekbedovertrekken van Ambianzz c.s. inbreuk maken op haar auteursrecht op de Anderson-dekbedovertrekken. De Anderson-dessins kunnen worden aangemerkt als auteursrechtelijk beschermd werk, omdat Bedding House door de keuze, schikking en combinatie van kenmerkende elementen steeds op voldoende eigen wijze invulling gegeven aan de chevron- of zigzagstijl. De maker heeft persoonlijke keuzes gemaakt, waar ook vele andere keuzes mogelijk waren. Bij de beoordeling of de dekbedden verschillende totaalindrukken hebben, moet onderscheid worden gemaakt tussen de dekbedovertrekken zelf en de gebruikte afbeeldingen. De overtrekken zelf vertonen zodanig verschillende totaalbeelden, dat geen sprake is van auteursrechtinbreuk. De afbeeldingen van de Waves-dekbedovertrekken zijn daarentegen een (bijna) één-op-één-kopie van het Anderson-ontwerp. De gelijkenis tussen de afbeeldingen betreft namelijk de kenmerkende elementen van het Anderson-ontwerp. Het vermoeden van bewuste ontlening is niet ontzenuwd en derhalve maken de Waves-dekbedovertrekken van Ambianzz c.s. inbreuk op het auteursrecht van Bedding House.

4.6. Dit verweer faalt. Weliswaar is het zo dat niet alle door Bedding House afzonderlijk benoemde elementen als auteursrechtelijk beschermde trekken kunnen worden gekwalificeerd en deels voort lijken te bouwen op een bepaalde stijl, maar dit sluit - gelet op voormelde jurisprudentie - niet uit dat de binnen een bepaalde stijl gemaakte ontwerpkeuzes bij de concrete uitvoering kunnen leiden tot een auteursrechtelijk beschermd werk.

De Anderson-dekbedovertrekken uit de litigieuze serie kenmerken zich door de navolgende elementen die bepalend zijn voor het totaalbeeld:

• de vlakverdeling in vijf horizontale banen, die het hele ontwerp beslaan en waarbij de bovenste en de onderste baan breder zijn dan de drie middelste banen;
• iedere baan heeft een andere kleur, waarbij sprake is van een natuurlijk kleurverloop van licht (bovenaan) naar donker (onderaan);
• de verbinding/overloop tussen de banen door de middelste drie banen aan weerszijden te voorzien van een dunne kartelrand, met kleine, korte kartels.

Naar het oordeel van de rechtbank heeft Bedding House door de keuze, schikking en combinatie van deze kenmerkende elementen steeds op voldoende eigen wijze invulling gegeven aan de chevron- of zigzag-stijl. De maker heeft persoonlijke keuzes gemaakt, waar ook vele andere keuzes mogelijk waren geweest. Dit, in combinatie met de drie door Bedding House gebruikte kleurschakeringen, maakt dat de Anderson-dessins als belichaamd in de drie dekbedovertrekken kwalificeren als “werk” in auteursrechtelijke zin en dus auteursrechtelijke bescherming genieten. Ten slotte is van belang dat voor de door Ambianzz c.s. nog opgeworpen stelling dat, indien al sprake is van een werk, de beschermingsomvang beperkt moet worden geacht, geen steun te vinden is in het recht. Zo overwoog de Hoge Raad in één van de hiervoor reeds aangehaalde Stokke-arresten dat de omstandigheid dat een werk past binnen een bepaalde stijl evenmin meebrengt dat aan het betreffende werk een verminderde beschermingsomvang toekomt. 

4.12.3. De rechtbank is van oordeel dat de hiervoor benoemde verschillen - ook al zijn deze afzonderlijk bezien niet genoeg om aan auteursrechtinbreuk te ontkomen - maken dat sprake is van zodanig verschillende totaalbeelden, dat geen sprake is van inbreuk op het auteursrecht van Bedding House met betrekking tot de Anderson-dekbedovertrekken. De serie Waves-dekbedovertrekken als hier aan de orde kwalificeren aldus niet als een ongeoorloofde verveelvoudiging van de Anderson-serie.

4.15. Waar de Waves-dekbedovertrekken zelf voldoende afstand houden van het Anderson-ontwerp, is dat ten aanzien van de afbeeldingen van de Waves-dekbedovertrekken anders. Deze afbeeldingen - zowel de afbeeldingen die online zijn gebruikt als de afbeeldingen die op de verpakkingen zijn gebruikt - kunnen bezwaarlijk anders worden geduid dan als een (bijna) één-op-één-kopie van het Anderson-ontwerp. De gelijkenis betreft juist die kenmerkende elementen (als reeds vermeld onder 4.6) die bepalend zijn voor het totaalbeeld van de Anderson-dekbedovertrekken: de vlakverdeling in vijf horizontale banen (van verschillende kleuren), die het hele ontwerp beslaan en waarbij de bovenste en de onderste baan breder zijn dan de drie middelste banen, met een natuurlijk kleurverloop van licht (bovenaan) naar donker (onderaan) en de wijze van verbinding/overloop tussen deze banen. Daardoor verschilt de totaalindruk van deze dekbedovertrekken nauwelijks. De kleine verschillen tussen de afbeeldingen van de Waves-dekbedovertrekken enerzijds en de (afbeeldingen van de) Anderson-dekbedovertrekken anderzijds, zoals daar lijkt te zijn in met name de kleurstelling, doen niet af aan deze gelijkende totaalindruk. Ter zitting is door Ambianzz c.s. ook erkend dat de afbeeldingen een ongelukkige weergave van de Waves-dekbedovertrekken zijn, nu die (wel) anders zijn.

4.16. Nu wat betreft de afbeeldingen sprake is van een overeenstemmende totaalindruk, dient - naar vaste rechtspraak van de Hoge Raad - te worden uitgegaan van een vermoeden van bewuste of onbewuste ontlening, behoudens tegenbewijs door de vermeende inbreukmaker, in dit geval Ambianzz c.s. De door Ambianzz c.s. als tegenbewijs in het geding gebrachte verklaring van de ontwerper van de Waves-dekbedovertrekken komt er, kort gezegd, op neer dat hij zelfstandig tot het ontwerp van de Waves-dekbedovertrekken is gekomen. In de verklaring staat onder meer:

“(…) De collectie moest een “trending” insteek hebben maar dan natuurlijk op onze eigen manier. Zodoende ben ik inspiratie op gaan doen op het internet door goed te kijken wat andere bedrijven doen. Dit om te zien wat voor trends er speelden. Uiteindelijk waren er wat concepten en ben ik gaan ontwerpen. In deze collectie heb ik een aantal ontwerpen gemaakt (zie bijlage) waarin een zigzag lijn werd gebruikt, ook wel ‘chevron’. Vanuit een simpele zigzag lijn ben ik gaan experimenteren met kleur en vlakken, schaduwen en texturen. Zodoende ben ik tot een ontwerp gekomen waarvan nu beweerd wordt dat ik dit zou hebben nagemaakt. Dat is niet zo, het is puur toeval. De mogelijkheden voor een ontwerper zijn immers niet oneindig. (…)”

Nog daargelaten dat deze stellingen op zichzelf onbewuste ontlening niet uitsluiten, is een dergelijke verklaring, gelet op de wel zeer grote gelijkenis alsook de beoogde effectieve auteursrechtelijke bescherming, onvoldoende om voornoemd vermoeden te ontzenuwen. Andere feiten of omstandigheden die dit bewijsvermoeden kunnen ontzenuwen zijn niet (voldoende) gesteld en ook niet gebleken, zodat de conclusie moet zijn dat Ambianzz c.s. met de afbeeldingen van de Waves-dekbedovertrekken wél inbreuk maken op het auteursrecht van Bedding House.