Idee Unga te sparen miniatuurproducten niet vatbaar voor auteursrecht, ook niet via de achterdeur van slaafse nabootsing

Rechtbank Oost-Brabant 10 oktober 2018, IEF 18020; ECLI:NL:RBMNE:2018:5020 (Unga tegen Boost) Auteursrecht. Slaafse nabootsing. Partijen zijn wereldwijd actief als aanbieders van loyaliteitsprogramma's aan winkeliers. Unga heeft het programma "Little Shop" voor Albert Heijn ontwikkeld, waarbij miniaturen uit het assortiment cadeau worden gedaan aan de consument. Zij heeft Migros benaderd om hetzelfde concept aan te bieden, maar vernam dat Boost al zo'n programma aan Migros had gepresenteerd: "Mini Market". Unga stelt dat zij auteursrecht heeft op het Little Shop-format en op (de vormgeving van) de Little Shop-producten, omdat zij voortdurend creatieve keuzes heeft gemaakt. Omdat zij de producten met zorg heeft uitgezocht, ontworpen en verzameld, stelt zij dat ze verzamelauteursrecht heeft. Naar oordeel van de rechtbank is de omschrijving van het format te abstract: het is een opsomming van een aantal algemene (bekende) elementen, zoals het ontvangen van een miniatuurproduct, in een blinde verpakking, bij een bepaalde aankoopbedrag, bestemd voor kinderen, gedurende een bepaalde periode. De ideeën hierachter komen niet voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking. Deze zijn ook onvoldoende concreet uitgewerkt. Unga heeft daarnaast onvoldoende onderbouwd waarom de miniatuurproducten zichzelve een werk zouden zijn of waarom de verzameling in aanmerking komt voor auteursrechtelijke bescherming. Geen slaafse nabootsing. Het is ook niet de bedoeling dat een idee via de achterdeur van slaafse nabootsing toch bescherming geniet. Vorderingen worden afgewezen. 

4.10.3. De omschrijving van het Little Shop-format zoals Unga die geeft, is naar het oordeel van de rechtbank te abstract, in die zin dat het een opsomming is van een aantal algemene (bekende) elementen waaruit het format is opgebouwd, zoal het ontvangen van een miniatuurproduct, in een blinde verpakking, bij een bepaald aankoopbedrag, bestemd voor kinderen, gedurende een bepaalde periode. De ideeën of gedachten achter die elementen zijn vrij en komen niet voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking. Deze algemene elementen zijn onvoldoende concreet uitgewerkt om in een combinatie gezien voor 'format'-bescherming in aanmerking te komen, althans heeft Unga haar stelling op dit punt niet nader onderbouwd.

4.10.4. Unga heeft daarnaast onvoldoende onderbouwd waarom de (vormgeving van) verschillende, afzonderlijke miniatuurproducten een werk zouden zijn in de hiervoor genoemde zin, laat staan waarom zij daarop het auteursrecht zou hebben. Het betreft immers miniaturen van bestaande producten, welke producten deels groeien in de natuur en voor het overige door anderen zijn gemaakt/vormgegeven. Ook ten aanzien van de verzameling van deze miniatuurproducten heeft Unga onvoldoende gesteld waarom deze voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking komt. Deze kan dan ook niet worden beschouwd als een verzameling van werken in de zin van artikel 10 lid 2 Auteurswet.

4.10.5. Daar komt nog bij dat in één oogopslag duidelijk is dat Boost andere miniaturen/andere producten gebruikt en dat de vorm van het winkeltje van Boost sterk afwijkt van het winkeltje van Unga. Ook de andere, hierboven niet met foto's weergegeven elementen van de campagne van Boost, zoals de completer, wijken qua vorm af van de vergelijkbare elementen van de campagne van Unga. Slechts de kassa's in beide campagnes hebben dezelfde vorm, al is de kleur van de kassa van Unga blauw en van die van Boost oranje. Unga stelt echter niet dat zij deze kassa heeft ontworpen en Boost stelt dat dit een bestaand ontwerp is dat al vele jaren te koop wordt aangeboden. Voor zover de vorm van deze kassa al auteursrechtelijk zou zijn beschermd, kan Unga op di ebescherming dan ook geen beroep doen.

4.10.6. Dit alles leidt tot de conclusie dat niet aannemelijk is geworden dat Unga intellectuele eigendomsrechten op haar Little Shop-concept en/of op de afzonderlijke miniaturen heeft of dat sprake is van een verzamelauteursrecht. Dit betekent dat Boost daar dus ook geen inbreuk op kan maken. De onder 3) genoemde gedraging is dan ook onvoldoende aannemelijk gemaakt.

4.11. (...) Veronderstellenderwijs ervan uitgaande dat het Little Shop-concept het benodigde onderscheidend vermogen bezit voor een eigen plaats op de markt, is - zoals hiervoor al is overwogen - in één oogopslag duidelijk dat Boost andere miniaturen/andere producten gebruikt en dat de vorm van het winkeltje en de andere elementen van de campagne van Boost afwijken van de elementen van Unga. Met andere woorden zijn de uiterlijke kenmerken van de Boost Mini Mania-campagne voldoende verschillend van die van het Little Shop-concept. Daarmee is geen sprake van verwarringwekkende nabootsing en dus evenmin van onrechtmatig handelen van de zijde van Boost. De eventueel bij een aantal retailers onstane verwarring, waarover Unga spreekt, is mogelijk gebaseerd op de veronderstelling dat het idee van een miniatuurcampagne is beschermd. Zoals hier al overwogen komen ideeën of gedachten echter niet voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking. Het is ook niet de bedoeling dat een idee via de achterdeur van slaafse nabootsing toch bescherming geniet.

4.11.1. Unga heeft dus niet voldoende aannemelijk gemaakt dat sprake is van slaafse nabootsing door Boost.