Kleurkeuze en vormgevingselementen Rubiks kubus auteursrechtelijke beschermd

Rechtbank Midden-Nederland 31 januari 2018, IEF 17483; ECLI:NL:RBMNE:2018:317 (Rubik tegen Beckx en Out Of The Blue) Auteursrecht. Rubik heeft in 1974 de beroemde Rubiks kubus ontworpen. De speelgoedhandelaar brengt 3d puzzels in de vorm van gekleurde kubussen in de handel. Rubik vindt dat daarmee inbreuk wordt gemaakt op zijn auteursrecht. In kort geding worden de vorderingen afgewezen, omdat op de meest basale uitvoering van de Rubiks kubus geen auteursrecht rust, omdat de vormgeving technisch en functioneel bepaald is. Rubik heeft bepaalde keuzes gemaakt die creatief zijn en niet technisch of functioneel bepaald wanneer het gaat om de kleurkeuze en de vormgeving daarvan, in combinatie met de zwarte randjes om de kleurvlakjes. De genoemde vormgevingselementen die de gedecoreerde Rubiks kubus zijn kenmerkende unieke beschermenswaardige uiterlijk geven, blijven bij draaiing namelijk onveranderd aanwezig. Voor de Magic Cube (licht oranje, wit, donker oranje, magenta, licht groen en blauw) en de Keychain Magic Cube (wit, rood, licht blauw, geel, donker groen en donker blauw/paars) heeft de beschermde elementen van de Rubiks kubus gebruikt. De Kama Sutra Cube, Pink Cube en Sudoku Cube hebben een geheel ander aanzicht dan de Rubiks kubus zonder decoratie. Staking wordt bevolen voor twee kubussen.

5.29. Dit alles leidt tot de conclusie dat de keuze voor het aanbrengen van de grid (contrasterende rand), in deze specifieke vorm, dikte en zwarte kleur, in combinatie met de gekozen 6 opvallende, met elkaar contrasterende specifieke kleuren voor de egale kleurvlakken en de plaatsing van die kleuren op de kubus, aan de Rubiks kubus een unieke nog niet bestaande uiterlijke verschijningsvorm geeft, die voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking komt, omdat het geheel getuigt van creatieve arbeid van de maker. Deze bescherming geldt voor de verschijningsvorm van de gedecoreerde Rubiks kubus in de begin-/oplosstand en in alle andere mogelijke standen. De omstandigheid dat na draaiing van de deelelementen van de kubus niet langer sprake is van 9 gelijk gekleurde deelkubussen per zijvlak van de kubus, maakt niet dat daaraan niet langer auteursrechtelijke bescherming toekomt. De genoemde vormgevingselementen die de gedecoreerde Rubiks kubus zijn kenmerkende unieke beschermenswaardige uiterlijk geven, blijven bij draaiing namelijk onveranderd aanwezig.

5.32. De Magic Cube is evenals de Rubiks kubus op de zijvlakken voorzien van 6 verschillende kleuren (ieder zijvlak één kleur) door het aanbrengen van egale vierkante kleurvlakken op de zichtbare oppervlakten van ieder van de 9 deelkubussen. De op de zijvlakken aangebrachte kleuren zijn: licht oranje, wit, donker oranje, magenta, licht groen en blauw. Het gebruik van deze combinatie van opvallende met elkaar contrasterende kleuren is nagenoeg gelijk aan die van de Rubiks kubus. De kleuren wit en groen van beide kubussen zijn gelijk, de kleur licht oranje lijkt erg op de kleur oranje van de Rubiks kubus, de kleur magenta lijkt op de kleur rood van de Rubiks kubus en de kleur blauw is slechts een fractie lichter dan de kleur blauw van de Rubiks kubus. Alleen de kleur donker oranje wijkt af van de door Rubik gebruikte kleur geel. Dit maakt dat beide kubussen op 5 zijden een gelijkende kleur hebben. Deze kleuren zijn bovendien zodanig op de Magic Cube gepositioneerd dat het zijaanzicht van de naast elkaar geplaatste kubussen in bepaalde posities, waarin 3 zijvlakken zichtbaar zijn, volledig in kleur overeenstemmen, zij het qua opmaak in spiegelbeeld (vgl. positie bovenvlak groen, zijvlakken wit en magenta/rood en positie bovenvlak groen, zijvlakken wit en licht oranje/oranje). De hoofdvorm van de Magic Cube is iets kleiner dan die van de Rubiks kubus en uitgevoerd in donker grijs materiaal in plaats van zwart. De kleurelementen op de oppervlakten van de deelkubussen van de Magic Cube zijn niet ingelegd, zoals bij de Rubiks kubus, maar aangebracht door middel van stickers. Deze stickers zijn evenwel zodanig gemaakt en aangebracht dat de kleurvlakken en vlakverdeling hetzelfde ogen als bij de Rubiks kubus en er op gelijke wijze sprake is van duidelijk zichtbare, in kleur contrasterende randen rondom de kleurvlakken.

5.33. Doordat op deze wijze de auteursrechtelijk beschermde elementen en trekken van de gedecoreerde Rubiks kubus bij de Magic Cube vrijwel één op één zijn overgenomen, wekt deze dezelfde totaalindruk. De geconstateerde afwijkingen zijn onvoldoende om de totaalindruk van de Magic Cube te laten verschillen van die van de Rubiks kubus. De omstandigheid dat na draaiing van de deelelementen van de kubussen niet langer sprake is van gelijk gekleurde zijvlakken van de kubussen, maakt dit niet anders. Bepalend voor de totaalindruk is immers de wijze waarop de zijvlakken van de kubussen zijn voorzien van 6 verschillende opvallende kleuren en een duidelijke rasterstructuur in een contrasterende donkere kleur. Nu Rubik daarvoor geen toestemming heeft gegeven, kwalificeren het vervaardigen, ter verkoop aanbieden, verkopen, verhandelen, afleveren, aanprijzen, afbeelden, gebruiken en het daartoe in voorraad houden van de Magic Cube als een ongeoorloofde verveelvoudiging en openbaarmaking en daarmee als auteursrechtinbreuk.

 5.35. Ook de Keychain Magic Cube is op ieder zijvlak voorzien van verschillende kleuren door het aanbrengen van egale vierkante kleurvlakken op de zichtbare oppervlakten van de deelkubussen. De op de zijvlakken aangebrachte kleuren zijn: wit, rood, licht blauw, geel, donker groen en donker blauw/paars. Deze kleuren vertonen gelijkenis met die van de Rubiks kubus. De kleuren wit, geel en rood van beide kubussen zijn gelijk en de kleuren donker groen en donker blauw/paars zijn bijna gelijk aan de kleuren groen en blauw van de Rubiks kubus. Alleen de kleur licht blauw wijkt af van de door Rubik gebruikte kleur oranje. Dit maakt dat beide kubussen op 5 zijden een gelijkende kleur hebben. De hoofdvorm van de Keychain Magic Cube is duidelijk kleiner dan die van de Rubiks kubus, voorzien van een metalen kettinkje met bevestigingsclip en uitgevoerd in donker grijs materiaal in plaats van zwart. De kleurelementen op de oppervlakten van de deelkubussen van de Keychain Magic Cube zijn ook niet ingelegd, zoals bij de Rubiks kubus, maar aangebracht door middel van stickers. Deze stickers zijn echter zodanig gemaakt en aangebracht dat de kleurvlakken en vlakverdeling hetzelfde ogen als bij de Rubiks kubus en er op gelijke wijze sprake is van zichtbare, in kleur contrasterende randen rondom de kleurvlakken.
5.36.

Aldus zijn ook bij de Keychain Magic Cube de beschermde elementen en trekken van de Rubiks kubus vrijwel één op één overgenomen, zodat deze dezelfde totaalindruk wekt. De geconstateerde afwijkingen zijn onvoldoende om de totaalindruk van de Keychain Magic Cube te laten verschillen van die van de Rubiks kubus. De omstandigheid dat na draaiing van de deelelementen van de kubussen niet langer sprake is van 9 gelijk gekleurde deelkubussen per zijvlak van de kubussen maakt dit, zoals hiervoor is overwogen, niet anders. Nu Rubik daarvoor geen toestemming heeft gegeven, kwalificeren het vervaardigen, ter verkoop aanbieden, verkopen, verhandelen, afleveren, aanprijzen, afbeelden, gebruiken en het daartoe in voorraad houden van de Keychain Magic Cube als een ongeoorloofde verveelvoudiging en openbaarmaking en daarmee als auteursrechtinbreuk.

5.39. De rechtbank stelt vast dat de driedimensionale vormgeving van de Kama Sutra Cube, Pink Cube en Sudoku Cube vrijwel identiek is aan die van de Rubiks kubus. Het uiterlijk daarentegen wijkt af. De Kama Sutra Cube, Pink Cube en Sudoku Cube zijn, in tegenstelling tot de Rubiks kubus zonder decoratie, voorzien van afbeeldingen op de zijvlakken van de kubus door het aanbrengen van opdrukken op de zichtbare oppervlakten van ieder van de deelkubussen. Zoals hiervoor is overwogen, zijn de door Rubik gemaakte keuzes in het kader van de driedimensionale vormgeving van de Rubiks kubus als technisch/functioneel bepaald en overigens deels als triviaal en niet oorspronkelijk aan te merken (zie 5.18.-5.20.). Het overnemen van deze technisch/functioneel bepaalde vormgevingselementen staat Beckx c.s. in casu vrij, omdat deze elementen bepalend zijn voor de deugdelijkheid en bruikbaarheid van het object. Dat het technisch gezien mogelijk is om qua vormgeving afwijkende objecten op de markt te brengen waarmee hetzelfde effect kan worden bereikt, zoals Rubik stelt, maakt dit niet anders. Beckx c.s. heeft immers door het aanbrengen van de afbeeldingen op haar kubussen voldoende gedaan om (nodeloze) verwarring te voorkomen. Gesteld noch gebleken is dat Beckx c.s. onvoldoende afstand heeft gehouden en meer had moeten doen in dat verband. De daarop aangebrachte afbeeldingen geven de Kama Sutra Cube, Pink Cube en Sudoku Cube immers een geheel ander aanzicht dan de Rubiks kubus zonder decoratie. Het beroep op slaafse nabootsing gaat al om die reden niet op.