KPN moet streamingdiensten blokkeren

Vrz. Rechtbank Rotterdam 26 mei 2023, IEF 21452; ECLI:NL:RBROT:2023:4373 (Brein tegen KPN) Stichting Brein is een kort geding gestart tegen KPN over een vermeende inbreuk op het auteursrecht. Stichting Brein is een stichting die als doel heeft om inbreuken op auteursrechten collectief te bestrijden, met name ten behoeve van de bij haar aangesloten makers. KPN is een internetaccessprovider en beheerder van een glasvezelnetwerk.

Lookmovie en Flixtor zijn online streamingdiensten die kopieën van auteurs- en nabuurrechtelijk beschermde films en series op verzoek beschikbaar stellen aan het publiek. Abonnees van KPN kunnen via de accessdiensten van KPN gebruikmaken van de diensten van Lookmovie en Flixtor. Stichting Brein vordert dan ook dat KPN deze diensten staakt en gestaakt houdt zolang deze streamingdiensten een inbreukmakend karakter hebben. Het staken moet gebeuren door het blokkeren van de domeinnamen van de platforms voor de gebruikers van KPN.

De voorzieningenrechter oordeelt dat BREIN aannemelijk heeft gemaakt dat Lookmovie en Flixtor op grote schaal auteursrechtelijk beschermde werken ter beschikking stellen aan het publiek. Omdat de makers van deze werken hiervoor geen toestemming hebben verleend, maken de platforms inbreuk op hun auteursrecht. KPN is aan te merken als tussenpersoon en daardoor ook inbreukmaker onder de Auteurswet. Bovendien acht de voorzieningenrechter de gevorderde blokkade van de domeinnamen een effectief middel. Tot slot wordt KPN's vrijheid van ondernemerschap hierdoor niet onredelijk beperkt.

De voorzieningenrechter wijst de gevorderde blokkade toe en beveelt KPN de diensten te staken en gestaakt te houden.

4.2. BREIN heeft met haar producties 5a en 5b met bijlagen aannemelijk gemaakt dat Lookmovie en Flixtor op grote schaal auteursrechtelijk en/of nabuurrechtelijk beschermde werken op internet ter beschikking stellen aan het publiek, waaronder abonnees van KPN. Voorts is op grond van deze stukken aannemelijk dat de rechthebbenden hiervoor (doorgaans) geen toestemming hebben verleend aan deze gebruikers en evenmin aan Lookmovie en Flixtor. Lookmovie en Flixtor maken met hun handelswijze inbreuk op de auteursrechten en de naburige rechten van de rechthebbenden. KPN is aan te merken als een tussenpersoon in de zin van artikel 26d Aw en artikel 15e Wnr, aangezien KPN haar abonnees toegang biedt tot de websites van Lookmovie en Flixtor 1 . Daarmee is ook KPN aan te merken als inbreukmaker.

4.6. KPN stelt zich op het standpunt dat het blokkeren van websites geen effectieve maatregel is om de intellectuele eigendomsrechten van rechthebbenden te beschermen, omdat de websites gewoon beschikbaar blijven, de inbreuk makende handelingen onverminderd doorgaan en de blokkades kunnen worden omzeild. De voorzieningenrechter volgt dit standpunt niet. Het afsluiten van de toegang tot Lookmovie en Flixtor door het blokkeren van domeinnamen, proxy’s en mirrors heeft tot gevolg dat de toegang tot de beschermde werken via die adressen wordt verhinderd. Zoals ook BREIN erkent, voorkomt een blokkade niet-toegestane oproepingen van beschermde werken niet volledig, omdat sommige internetgebruikers omwegen zullen vinden om toch bij geblokkeerde websites te komen. Advocaat-generaal Szpunar onderkent dit in zijn conclusie van 20 oktober 2022 4 . Hij schrijft dat het erom gaat hoe moeilijk dit is. BREIN heeft met de screenshots van Similarweb (productie 4 bij dagvaarding) onderbouwd dat de hoofddomeinen van de BitTorrent-websites waarop het blokkeringsbevel van deze voorzieningenrechter van 24 maart 2022 ziet, na invoering van de blokkade aanzienlijk minder zijn bezocht. KPN betwist ook niet dat eerder door rechters opgelegde blokkeringsbevelen daadwerkelijk effectief zijn geweest maar wijst in dit kader op het toegenomen gebruik van Virtual Private Network-verbindingen (VPN). Daarmee maken internetgebruikers gebruik van de servers van de VPN-aanbieder en niet meer van die van KPN. Uit de ter onderbouwing van dat verweer overgelegde producties kan echter niet worden afgeleid dat het VPN-gebruik in Nederland een grote vlucht neemt. Uit productie 1c van KPN volgt dat het VPN-gebruik in Europa juist lager is dan elders in de wereld (17% in 2019) en dat VPN-gebruikers bovendien niet per definitie inbreuk makende werken oproepen: “ VPN Users aren’t pirates. 77% are buying digital content each month ”. Uit het artikel uit 2020 dat KPN als productie 1b overlegt, is weliswaar af te leiden dat het VPN-gebruik tijdens de coronapandemie sterk is gestegen, maar ook dat de sterkste stijging plaatsvond bij zakelijk VPN-gebruik, met als doel veilig in te loggen in de werkomgeving. KPN heeft geen recentere cijfers overgelegd en heeft ook overigens onvoldoende onderbouwd dat op dit moment een groot aantal internetgebruikers in Nederland in privé gebruik maakt van VPN-verbindingen. Het valt niet uit te sluiten dat internetgebruikers blokkades omzeilen via VPN-verbindingen, maar aannemelijk is dat een blokkade van de websites er toe leidt dat deze sites voor de normale internetgebruiker niet meer, althans aanmerkelijk moeilijker, bereikbaar zijn, waardoor in zijn algemeenheid de inbreuken serieus worden bemoeilijkt. Het dynamische karakter van de blokkade brengt mee dat nieuwe IP-adressen en/of domeinnamen die enige tijd alternatieve toegang tot de diensten van Lookmovie en Flixtor bieden telkens weer onder de blokkade vallen. Een blokkade zoals BREIN vordert, kan dan ook als voldoende effectief worden aangemerkt.

4.8. De rechter kan tussenpersonen zoals KPN bevelen de diensten die worden gebruikt om inbreuk te maken op auteursrechtelijk en/of nabuurrechtelijk beschermde werken te staken 6 . Het bevel tot het instellen van blokkades voor een internetprovider levert in beginsel een beperking op van het vrije gebruik van hem ter beschikking staande middelen aangezien hij daartoe maatregelen moet nemen die voor hem kunnen betekenen dat hij aanzienlijke kosten moet maken, aanmerkelijke gevolgen ondervindt voor de organisatie van zijn activiteiten of moeilijke en complexe technische oplossingen moet realiseren. Uit de rechtspraak van het HvJEU volgt dat de internetprovider geen ondraaglijke offers hoeft te brengen aangezien hij niet de inbreukmaker is en dat hij geen maatregelen hoeft te nemen die niet als redelijk kunnen worden aangemerkt 7 . Naar het oordeel van de voorzieningenrechter is niet aannemelijk dat het recht op ondernemingsvrijheid van KPN met een blokkeringsbevel zoals gevorderd in de kern wordt geraakt waardoor er geen rechtvaardig evenwicht is tussen de verschillende grondrechten die in het geding zijn, gelet op het volgende.