Moluks Historisch Museum maakt auteursrechtinbreuk

Rb. Gelderland 28 februari 2024, IEF 21935; ECLI:NL:RBGEL:2024:919 (Eiseres tegen Stichting MHM). Stichting “Moluks Historisch Museum” (hierna: Stichting MHM) biedt via haar website foto’s en dia’s aan tegen betaling, stelt deze beschikbaar aan beeldbanken en gebruikt dezelfde fotocollectie voor de omslag van een door haar gepubliceerd boek. Eiseres is weduwe van de maker (en auteursrechthebbende) van de fotocollectie en heeft vastgesteld dat in totaal 55 foto’s zonder toestemming op de website van Stichting MHM zijn gepubliceerd. Zij vordert staking van de inbreuk en schadevergoeding wegens openbaarmaking en verveelvoudig in strijd met de Auteurswet.

Stichting MHM doet onder meer een beroep op de wettelijke beperking voor instellingen voor cultureel erfgoed (artikel 18c Aw). De rechtbank overweegt dat deze beperking slechts van toepassing is voor instellingen die niet aan kunnen sluiten bij een representatieve collectieve beheersorganisatie. De rechtbank neemt aan dat in dit geval Pictoright voldoende representatief zou zijn om een verruimde licentie te verstrekken en de beperking dus niet van toepassing is. De beperking neergelegd in artikel 23 Aw is ook niet van toepassing, omdat in dit geval sprake is van commercieel gebruik en noodzakelijkheid voor openbare tentoonstelling/verkoop ontbreekt. De door de inbreuk veroorzaakte schade wordt, naar het oordeel van de rechtbank, volledig gecompenseerd door een redelijke gebruiksvergoeding van in totaal € 5.125,00. Daarnaast wordt de recitificatievordering toegewezen en wordt Stichting MHM veroordeeld tot het publiceren van informatie over dit vonnis op hun website.

4.7. De rechtbank overweegt als volgt. De wettelijke beperking van artikel 18c Aw is enkel bedoeld voor instellingen voor cultureel erfgoed. Zo’n instelling kan zich op deze beperking beroepen indien geen representatieve collectieve beheersorganisatie bestaat die een zogeheten ‘verruimde licentie’ verstrekt overeenkomstig de regeling van hoofdstuk IVa Aw. Als onweersproken neemt de rechtbank als vaststaand aan dat de collectieve beheersorganisatie Pictoright voldoende representatief is om, ten aanzien van iedere individuele foto behorend tot de fotocollectie, een verruimde licentie te verstrekken. Aangezien sprake is van een representatieve collectieve beheersorganisatie, mist de beperking van artikel 18c Aw in dit concrete geschil toepassing. Het beroep van Stichting MHM op deze beperking van het auteursrecht gaat dan ook niet op.

4.10. De rechtbank overweegt als volgt. Artikel 23 Aw geeft aan de eigenaar, bezitter of houder van – onder meer – een werk van toegepaste kunst de bevoegdheid dat werk te verveelvoudigen of openbaar te maken. Dit is echter enkel toegestaan voor zover dat noodzakelijk is voor openbare tentoonstelling of openbare verkopen. Enig ander commercieel gebruik valt uitdrukkelijk buiten deze wettelijke beperking. De rechtbank is, anders dan [eiseres] , van oordeel dat fotografische werken vallen binnen het bereik van artikel 23 Aw. Evident geldt dit niet ten aanzien van iedere gemaakte foto, het moet gaan om foto’s met een zeker artistiek karakter. Dit volgt immers uit de tekst van artikel 5 lid 3 onderdeel j van richtlijn 2001/29/EG. Artikel 23 Aw moet worden uitgelegd in het licht van genoemd richtlijnartikel. Dit oordeel van de rechtbank betekent echter niet dat Stichting MHM rechten kan ontlenen aan het bepaalde in artikel 23 Aw. De rechtbank is namelijk van oordeel dat de handelingen die Stichting MHM heeft verricht buiten het toepassingsbereik van artikel 23 Aw vallen. De openbaarmaking van foto’s die behoren tot de fotocollectie op de eigen website en de beschikbaarstelling aan drie externe beeldbanken zijn niet te beschouwen als een openbare tentoonstelling als bedoeld in artikel 23 Aw. Ook het gebruik van een foto in een door Stichting MHM uitgegeven boek en de verstrekking van kopieën van foto’s aan derden ten behoeve van het gebruik in boekwerken valt buiten het bereik van artikel 23 Aw. De verkoop van kopieën van foto’s via de eigen website kwalificeert de rechtbank als commercieel gebruik. Ook dat gebruik valt buiten de doelbegrenzing van artikel 23 Aw.