Niet alles is een werk
Rechtbank ’s-Hertogenbosch, 11 december 2006, ZA 06-730. Scan-Air B.V. tegen Kuijpers Kunststofbewerking B.V. (met dank aan Michiel Ellens, Teurlings & Ellens Advocaten).
Niet alles is een werk. De elementen van het ventilatiesyteem zijn technisch bepaald, de creatieve prestatie van de maker wordt onvoldoende tot uitdrukking gebracht. Onderscheidend vermogen, totaalbeeld, associatie en verwarring bij slaafse nabootsing.
Scan-Air handelt in ventilatieystemen voor de intensieve veehouderij. Het ventilatiesysteem Optiflex van Scan-Air wordt gekenmerkt door onder meer een gebogen ventilatieklep en een buitenrand die bestaat uit een gekoppeld buizenframe, waardoor diverse lengte- en breedtematen mogelijk zijn. Het systeem wordt ingebouwd in de stalmuur. Kuijpers brengt een soortgelijk ventilatiesysteem op de markt brengt onder de naam Luchtinlaat. Scan-Air maakt bezwaar tegen de luchtinlaat en beroept zich daarbij op het auteursrecht. Naar het oordeel van de voorzieningenrechter is er geen sprake van een beschermd werk in de zin van de Auteurswet, maar wel van slaafse nabootsing.
“Op zichzelf kunnen modellen van nijverheid ingevolge het bepaalde in het elfde lid van artikel in aanmerking komen voor auteursrechtelijke bescherming. Daarvoor is dan echter wel vereist dat het model een eigen oorspronkelijk karakter bezit en het persoonlijk stempel van de maker draagt. De creatieve prestatie van de maker moet erin tot uitdrukking worden gebracht. Daarvan is in het geval van de Optiflex geen, althans in onvoldoende mate, sprake. Daarbij zij voorop gesteld dat niet ter discussie staat dat de gebogen klep niet kan worden aangemerkt als een auteursrechtelijk beschermd element. Het koppelsysteem, de scharnieren en de klephouder, die volgens Scan-Air als auteursrechtelijk beschermde elementen moeten worden aangemerkt, zijn naar het oordeel van de rechter dusdanig technisch bepaald, dat daarmee onvoldoende uiting wordt gegeven aan het subjectieve en persoonlijke karakter van de maker.”
Vervolgens rijst de vraag of de Luchtinlaat van Kuijpers moet worden aangemerkt als een slaafse nabootsing van de Optiflex. “Daarvoor is primair vereist dat de Opflex in uiterlijke zin een onderscheidend vermogen heeft ten opzichte van soortgelijke ventilatiesystemen op de markt. Het gaat daarbij om het totaalbeeld dat die producten oproepen bij een gemiddeld (kopers)publiek. Dat de Optillex onderscheidend vermogen heeft, is naar het oordeel van de rechter voorshands voldoende aannemelijk. Daarbij is van belang dat Scan-Air onweersproken heeft gesteld dat op de markt voor dergelijke ventilatiesystemen wereldwijd slechts een handvol aanbieders actief is. Uit de door Scan-Air overgelegde producties blijkt bovendien dat weliswaar ook enkele andere aanbieders gebruik maken van de in het oog springende gebogen klep, doch dat Scan-Air de enige is die zulks combineert met een koppelsysteem bestaande uit een buizenframe met zwarte, kunststof hoekverbindingen.”
Van slaafse nabootsing kan slechts sprake zijn indien er gevaar voor verwarring bestaat. (…) Dat gevaar doet zich naar het oordeel van de rechter in dit geval voor. De Luchtinlaat is een nagenoeg exacte kopie van de Optiflex en vertoont qua uiterlijke vormgeving geen noemenswaardige verschillen. Dat de Luchtinlaat in feite een kopie is van de Optiflex wordt door Kuijpers ook niet betwist.” De in het product van Kuijpers gedrukte letter “K” doet hieraan niet af. Een dergelijke herkomstaanduiding zal voor het gemiddelde publiek niet zonder meer de associatie wegnemen, nu Scan-Air de Optiflex ook door andere producenten laat produceren, die deze dan onder hun eigen naam op de markt brengen.”
“Het bestaan van verwarringsgevaar maakt de nabootsing echter nog niet zonder meer onrechtmatig. Daarvan is pas sprake indien Kuijpers is tekortgeschoten in haar verplichting om er alles aan te doen wat redelijkerwijs mogelijk en nodig is, zonder dat daarbij afbreuk wordt gedaan een de technische en deugdelijke bruikbaarheid van het product, om te voorkomen dat door de visuele gelijkenis tussen de Luchtinlaat en de Optiflex gevaar voor verwarring ontstaat of dat gevaar wordt vergroot. Aan die verplichting heeft Kuijpers naar het oordeel van de rechter niet voldaan (…) de onderdelen van de Luchtinlaat, zoals de scharnieren, de onderdelen van het koppelsysteem en het sluitmechanisme zijn tot in detail nagebootst. Hoewel een en ander tot op zekere hoogte door de technische deugdelijkheid wordt bepaald, had Kuijpers binnen dat kader andere keuzes kunnen maken zonder aan de deugdelijkheid en bruikbaarheid van. de Luchtinlaat afbreuk te doen. Te denken valt aan: een andere, meer eigen kleurstelling, een opvallender merkaanduiding of afwijken in de detaillering van de uitvoering.
De Luchtinlaat moet naar het oordeel van de rechter dan ook worden aangemerkt als een slaafse en onrechtmatige nabootsing van de Optiflex.
Lees het vonnis hier.
