Onrechtmatige reviews op Google Maps

Vzr. Rechtbank Oost-Brabant 18 mei 2020, IEF 19215, IT 3145; ECLI:NL:RBOBR:2020:2626 (Reviews op Google Maps) Eiser is een gerechtelijk deskundige. Eiser wordt geconfronteerd met recensies (‘reviews’) die via Google Maps op de bedrijfspagina van Eiser worden geplaatst. De gerechtelijk deskundige stelt dat de reviews onrechtmatig zijn en zijn geplaatst door betrokkenen in een geschil waarvoor de deskundige eerder een deskundigenbericht heeft opgesteld. In kort geding wordt verwijdering van de reviews en een verbod om vergelijkbare uitlatingen openbaar te maken gevorderd. Gedaagden ontkennen dat zij achter een deel van de reviews schuilgaan en stellen dat zij door het plaatsen van de reviews het publiek belang dienen. Geoordeeld wordt dat uit de inhoud en timing van publicatie van de reviews blijkt dat gedaagden de reviews hebben geplaatst. Hoewel men zich kritisch en opiniërend mag uitlaten in een recensie of review, zijn bepaalde in de betrokken reviews vermelde feiten onjuist en bedienen gedaagden zich van kwalificaties met een sterk feitelijk karakter, die gedaagden niet of onvoldoende onderbouwen. Bovendien hebben gedaagden er bewust voor gekozen om de reviews op het medium Google Maps te plaatsen, waardoor zij een groot publiek zouden (kunnen) bereiken. Het gevorderde bevel tot verwijdering en het verbod worden toegewezen.

4.2: [gedaagden] hebben niet betwist dat zij de auteurs zijn van de reviews die geplaatst zijn onder de eigen namen “ [gedaagde 1] ” en ’ [gedaagde 2] ’ terwijl [gedaagde 1] voorts erkent dat hij de gewraakte review onder het pseudoniem ‘ [profielnaam] ’ heeft geplaatst. Dat de geplaatste reviews met de profielnamen ‘ [profielnaam] ’ en ‘ [profielnaam] ’ niet door [gedaagden] zijn geschreven heeft [gedaagde 1] , behoudens een blote ontkenning, onvoldoende gemotiveerd betwist, althans afgezet tegen de gemotiveerde en onderbouwde stellingen van [eiser] dat [gedaagden] de personen zijn die achter deze profielnamen schuil gaan. De combinatie van de tijdlijn van de geplaatste reviews (zoals door mr. Lubbers onder randnummer 7 van zijn pleitnota is uiteengezet) en de inhoud van de reviews sluiten overduidelijk aan op specifieke inhoudelijke aspecten van de zaak over de loungebank en het door [eiser] als deskundige geschreven deskundigenbericht. De reviews passen voorts in het patroon van reacties van [gedaagden] op de ontvangen sommaties van [eiser] . Opmerking verdient verder nog dat [gedaagde 1] in zijn berichten naar aanleiding van de sommatie van 19 december 2019, onder meer naar aanleiding van de review van ‘ [profielnaam] ’, niet heeft tegengesproken dat hij dan wel zijn partner schuil gaat achter dit pseudoniem. Bovendien heeft mr. Lubbers met productie 15 naar het oordeel van de voorzieningenrechter voldoende aannemelijk gemaakt dat ‘ [profielnaam] ’ het account is van de zoon van [gedaagden] . en dat [gedaagden] – in aanmerking genomen de jeugdige leeftijd van hun zoon, de inhoud en de timing van de (plaatsing van de) reviews - dit account hebben gebruikt voor het plaatsen van de gewraakte reviews over [eiser] . [gedaagden] hebben de stellingen van [eiser] slechts beantwoord met hun blote ontkenning dat zij niet verantwoordelijk zijn voor de onder ‘ [profielnaam] ’ geplaatste reviews.

4.6: Bij deze toets dient voorop gesteld te worden dat het is toegestaan om ervaringen van een bepaalde aanbieder van producten of diensten (in dit geval: [handelsnaam] ) op internet te delen, ook als dit negatieve ervaringen zijn. Bij het schrijven van een review heeft de schrijver de vrijheid zijn of haar (op eigen ervaringen gebaseerde) mening te geven over de producten of diensten van de betreffende aanbieder. Dat dit niet in geschil is blijkt uit het feit dat [eiser] de mogelijkheid van Google recensies heeft opengesteld door zijn bedrijf op die Google functie te registreren. Daarbij moet wel rekenschap gegeven worden van de omstandigheid dat in het onderhavige geval tussen [eiser] en [gedaagden] geen contractuele (dienstverlenings-)relatie heeft bestaan waarin [gedaagden] hun ervaringen hebben opgedaan: [eiser] is een door de rechtbank aangestelde deskundige die belast is met een onderzoeksopdracht in het kader van een geschil waarbij [gedaagden] partij waren. De reviews hebben met andere woorden geen betrekking op ervaringen van [gedaagden] , opgedaan binnen een in vrijheid aangegane contractuele relatie met [eiser] .

In alle gevallen echter heeft als uitgangspunt te gelden dat voor zover in de review feiten of feitelijke kwalificaties worden geponeerd of gebruikt, deze ook objectief en met een voldoende mate van aannemelijkheid vast zijn komen te staan respectievelijk door aannemelijk geworden feiten worden geschraagd. De mogelijkheid om een review te posten levert derhalve geen vrijbrief op om informatie te verspreiden die feitelijke grondslag ontbeert.

4.8: [gedaagden] hebben bewust gekozen om met de plaatsing van reviews in de openbaarheid te treden en moeten zich er ook van bewust zijn geweest, gelet op het gekozen medium dat hun mededelingen omtrent [eiser] een groot publiek zouden (kunnen) bereiken met – potentieel – ingrijpende gevolgen voor de publieke perceptie ten aanzien van de deskundigheid en integriteit van [eiser] en het door hem gedreven expertisebureau. De gekozen vorm (review), het gebruikte medium (Google platform), de gebezigde bewoordingen en kwalificaties en het bij dit medium horende verspreidingspotentieel brengt met zich dat de door [gedaagden] gestelde feiten en gebruikte kwalificaties voldoende steun dienen te vinden in hetgeen objectief en met voldoende mate van nauwgezetheid kan worden vastgesteld. De “bewijslast” ter zake rust op degene die verantwoordelijk is voor de inhoud van de gewraakte reviews, [gedaagden].

4.10. De voorzieningenrechter constateert dat er – behoudens de beweringen van [gedaagden] - geen objectief vaststelbare feiten en omstandigheden aannemelijk zijn geworden die het kunnen rechtvaardigen dat [gedaagden] [eiser] publiekelijk wegzetten als leugenaar, charlatan of ondeskundig. Datzelfde geldt voor het predicaat ‘slechtste, duurste en onbetrouwbaarste “expert” ooit’, nu [gedaagden] daarvoor evenmin ondersteunde feiten en omstandigheden hebben gepresenteerd. In zoverre zijn de desbetreffende reviews voorshands als onrechtmatig te bestempelen. Datzelfde geld voor de betiteling van [eiser] als narcist en pathologische leugenaar, temeer nu deze kwalificaties, evenals de hiervoor genoemde termen leugenaar en charlatan, gezien de context louter tot doel lijken te hebben om [eiser] publiekelijk in zijn persoon en goede naam te krenken. Waar [gedaagden] in hun reviews melding maken van ‘voor reiskosten en verblijf van circa 1,5 uur bijna € 1200,-’ en ‘Een rechter die de aanbevelingen en conclusies van deze “expert” negeert’ stelt de voorzieningenrechter vast dat deze mededelingen feitelijk aantoonbaar onjuist zijn en daarmee eveneens onrechtmatig. De opmerking ten aanzien van de hoogte van de reis- en verblijfkosten is onjuist, want geeft een onvolledige en onjuiste weergave van de ter zake door [eiser] gedeclareerde (en door de rechtbank vastgestelde) kosten zoals hiervoor onder 2.6 weergegeven. De suggestie dat de kantonrechter de aanbevelingen en conclusies van [eiser] heeft genegeerd berust op een verkeerde lezing van het vonnis. De kantonrechter heeft namelijk de bevindingen van de deskundige gevolgd voor wat betreft de door [naam koper loungebank] aangevoerde gebreken en vastgesteld dat het deskundigenbericht geen bevestiging opleverde voor die gestelde gebreken. Daarom werden de vorderingen van [naam koper loungebank] afgewezen. De wél door [eiser] geconstateerde gebreken waren niet ten grondslag gelegd aan de vorderingen van [naam koper loungebank] , en konden daarom ook niet tot toewijzing ervan leiden. Daarmee heeft de kantonrechter evenwel niet overwogen dat hij de bevindingen met betrekking tot de wél geconstateerde gebreken en de daarop gebaseerde aanbevelingen terzijde legde.

Datzelfde geldt voor de publieke bewering van [gedaagden] dat [eiser] zich ten onrechte presenteert als lid van NIVRE: uit de door [eiser] overgelegde verklaring van deze organisatie van maart 2020 blijkt dat [eiser] sedert 2009 onafgebroken is geregistreerd bij het NIVRE als NIVRE Register-expert. Van dit lidmaatschap blijkt voorts uit de door [eiser] in het geding gebrachte uitspraak van de voorzitter van het tuchtcollege van het NIVRE van 7 december 2018, nota bene gedaan naar aanleiding van een op 11 oktober 2018 door [gedaagde 1] tegen [eiser] ingediende tuchtklacht, waarin onder meer ten aanzien van de ontvankelijkheid werd overwogen dat de expert ( [eiser] ) ten tijde van het indienen van de klacht bij het NIVRE ingeschreven was als expert. De gepubliceerde bewering dat [eiser] zich ten onrechte als lid van NIVRE presenteert is derhalve feitelijk onjuist en daarmee onrechtmatig jegens [eiser] .

4.14 Voor de goede orde en ter vermijding van ieder misverstand: met het uit te spreken verbod op het publiceren van reviews gelijk of gelijksoortig aan de hiervoor onrechtmatig geoordeelde reviews wordt geen algeheel verbod op het plaatsen van reviews uitgesproken. Het blijft [gedaagden] toegestaan om reviews te plaatsen, ook over [eiser] of zijn onderneming. Deze reviews mogen evenwel geen informatie bevatten en kwalificaties inhouden die niet of onvoldoende door objectief vaststelbare feiten worden ondersteund. Voorshand moet het gebruik maken van het sterrenclassificatiesysteem, waarbij op een schaal van 1 tot 5 sterren kunnen worden toegekend, corresponderend met de mate van tevredenheid van de recensent, toelaatbaar worden geacht. Indien aan die classificatie evenwel een toelichting wordt toegevoegd dan dient die toelichting op feitelijk juiste gegevens te zijn gebaseerd.