Rechtmatige uitzending RTL, update moet worden gerectificeerd

Rechtbank Midden-Nederland 26 oktober 2016, IEF 16339; ECLI:NL:RBMNE:2016:5677 (FREYA HOLDING en DGH tegen RTL Nederland) Rechtmatige en onrechtmatige uitzending. Zorggroep Alliade heeft contracten gesloten met de Freya Groep. Dat is een privéonderneming van twee directeuren van Alliade. RTL Nieuws heeft in april 2016 enkele uitzendingen en publicaties gewijd aan Freya. Deze uitzendingen hebben geleid tot een onderzoek door de IGZ naar belangenverstrengelingen binnen zorggroep Alliade. Het onderzoek bevestigt dat er sprake was van (de schijn van) belangenverstrengeling. In een uitzending van 14 september 2016 is vervolgens aandacht geschonken aan de kwestie rondom de klokkenluider. De rechtbank oordeelt dat deze uitzending en de uitzending van 15 september 2016 niet onrechtmatig is. In een update van 21 september 2016 meldt RTL Nieuws vervolgens dat de bestuurders zijn teruggetreden bij Alliade. De rechtbank oordeelt dat het terugtreden in "oorzakelijk verband wordt genoemd met de gestelde omstandigheid dat dit gebeurde omdat zij rommelden met zorgbudgetten van kwetsbare jongeren." Door het leggen van dit verband heeft RTL Nieuws onrechtmatig gehandeld, zeker nu Alliade heeft verklaard dat de bestuurders om andere redenen zijn teruggetreden.

4.27. Gelet op het bepaalde in r.o. 4.4. zijn de (gewijzigde) vorderingen ingesteld door DGH niet toewijsbaar.

4.28. Nu de uitzending van 21 september 2016 onrechtmatig jegens Freya, [eiser sub 3] en [eiser sub 4] geacht moet worden, komen de vorderingen, met in achtneming van het navolgende, in na te melden zin voor toewijzing in aanmerking.

4.29. Het onder 3.1 onder a gevorderde verbod is slechts toewijsbaar voor zover de door RTL in de uitzending van 21 september 2016 door haarzelf gedane mededeling dat [eiser sub 3] en [eiser sub 4] rommelden met zorgbudgetten wordt herhaald op basis van het bestaande feitenmateriaal. Freya, [eiser sub 3] en [eiser sub 4] hebben er ook belang bij dat [eiser sub 3] en [eiser sub 4] van RTL-zijde van de beschuldiging dat zij rommelden met zorgbudgetten gevrijwaard worden, voor zover dit ook is gebaseerd op het feitenmateriaal waarop de uitzending gebaseerd is.

Een algeheel verbod tot het doen van dergelijke uitlatingen door RTL in toekomstige uitzendingen is te verstrekkend. Toewijzing van een dergelijk verbod zou immers betekenen dat RTL ook in het (hypothetische) geval dat moet worden aangenomen dat [eiser sub 3] en [eiser sub 4] daadwerkelijk (direct of indirect) gerommeld hebben met zorgbudgetten en daaromtrent ‘nieuwe’ aanwijzingen zouden blijken, hier geen verslag van mag doen of dat zij derden daarover niet aan het woord mag laten.
Gelet op de inhoud van het programma van 21 september 2016 ziet de voorzieningenrechter voorshands evenmin aanleiding vorenbedoeld verbod uit te breiden naar een mogelijke toekomstige beschuldiging van materiële belangenverstrengeling, dan wel dat [eiser sub 3] en [eiser sub 4] verantwoordelijk zijn voor de vermeende misstanden bij Zorggroep Alliade, Woonfoyers en/of anderszins. Dergelijke beschuldigingen zijn niet geuit in de uitzending van 21 september 2016 en het gevorderde ‘en/of anderszins’ is bovendien te onbepaald.

4.30. Het onder 3.1 onder b gevorderde bevel tot - kort gezegd - verwijdering van de gewraakte nieuwsitems en alle verwijzingen daarnaar van de websites van RTL Nederland is toewijsbaar, voor zover dit ziet op (het gewraakte item van) de uitzending van 21 september 2016.

4.31. Freya, [eiser sub 3] en [eiser sub 4] hebben er recht op dat de in de uitzending van 21 september 2016 gedane onrechtmatige mededeling wordt gerectificeerd. [eiser sub 3] en [eiser sub 4] zijn daardoor op onrechtmatige wijze in hun eer en goede naam aangetast en rectificatie kan aan herstel bijdragen. De onder 3.1 onder c gevorderde rectificatie acht de voorzieningenrechter echter te vergaand. De gewenste rectificatie grijpt niet alleen te diep in op de dagelijkse gang van zaken van de nieuwsuitzendingen van RTL, het zou immers gaan om alle nieuwsuitzendingen gedurende een gehele dag. Ook wordt gevraagd melding te maken dat RTL Nieuws ‘opnieuw ten onrechte gezegd’ heeft dat ‘ [eiser sub 3] en [eiser sub 4] rommelden met zorgbudgetten van kwetsbare jongeren’. Voor toewijzing van die deelvordering is vereist dat niet alleen de uitzending van 21 september 2016 maar ook een of meer van de voorgaande uitzendingen onrechtmatig waren. Alleen dan is immers van dat ‘opnieuw ten onrechte’ sprake. Aan die voorwaarde is echter niet voldaan, zoals uit het voorgaande blijkt. De te bevelen rectificatie van de uitzending van 21 september 2016 is een voldoende maatregel om hetgeen in die uitzending is geuit, te redresseren. Er bestaat geen aanleiding de mededeling dat de cliënten stiekem werden ingezet als goedkope schoonmaakkrachten te rectificeren. Ter zitting is immers onweersproken gebleven dat de opdrachtgever niet wist dat de schoonmaakwerkzaamheden door jongeren met een PGB werden uitgevoerd (zie 4.19). Freya, [eiser sub 3] en [eiser sub 4] hebben er wel belang bij dat gedurende een periode van veertien dagen een rectificatie wordt geplaatst op de website van RTL Nieuws.

4.32. Gelet op hetgeen hiervoor is overwogen, dient de volgende rectificatietekst te worden geplaatst: “Rectificatie. Op 21 september 2016 hebben wij een item uitgezonden over het terugtreden van de heren [eiser sub 4] en [eiser sub 3] als directeuren bij Zorggroep Alliade. De mededeling van RTL Nieuws dat de aanleiding van dit terugtreden het rommelen van deze personen met zorgbudgetten van kwetsbare jongeren was, is door de voorzieningenrechter van de rechtbank Midden Nederland als onrechtmatig beoordeeld.”

4.33. De hiervoor genoemde rectificatietekst dient geplaats te worden zonder toevoegingen in een zwart kader, waarbij het woord ‘Rectificatie’ dient te worden geplaatst in een lettertype in grootte gelijk aan de hoofdletters in de kop van het door RTL Nieuws op 15 september 2016 op de website gepubliceerd artikel ‘Gerommel met PGB’. De rest van de tekst dient geplaatst te worden in een lettertype in grootte gelijk aan de normale tekstuele inhoud van een regulier artikel. De rectificatie dient zo te worden geplaatst dat deze gedurende veertien dagen direct zichtbaar is op de openingspagina van de website van RTL Nieuws.

4.34. De gevorderde dwangsommen ter zake het onder 3.1 onder a. b. en d. gevorderde zullen worden toegewezen, met dien verstande dat deze gematigd en/of gemaximeerd zullen worden als hierna te melden.

4.35. Het onder 3.1. onder e. en f. gevorderde komt niet voor toewijzing in aanmerking, nu Freya, [eiser sub 3] en [eiser sub 4] onvoldoende hebben onderbouwd belang te hebben bij toewijzing van dit deel van het gevorderde. Dit geldt te meer, nu alleen de uitzending van 21 september 2016 onrechtmatig geacht wordt het en het onder 3.1 onder b en onder d. gevorderde in na te melden zin reeds wordt toegewezen. Voorts stuit de onder f. gevraagde rectificatie af, nu die rectificatie slechts toewijsbaar zou zijn indien vast staat dat [eiser sub 3] en [eiser sub 4] niet onoorbaar hebben gehandeld. Dat een beschuldigende uitlating onrechtmatig is, betekent echter nog niet dat de juistheid van het tegendeel vast staat. Dat geldt ook hier. Voor onderzoek naar de juistheid van de gewenste rectificatie-inhoud biedt dit kort geding geen ruimte.

4.36. Het onder 3.1. onder g. en h gevorderde komt niet voor toewijzing in aanmerking, nu onvoldoende gebleken is dat Freya, [eiser sub 3] en [eiser sub 4] een voldoende concreet belang hebben bij dergelijke verstrekkende voorzieningen, waarbij geldt dat een verwijzing op sociale media naar een publicatie op social media op zichzelf niet onrechtmatig is.

4.37. Aangezien elk van partijen (DGH daargelaten) als op enig punt in het ongelijk gesteld is te beschouwen, zullen de proceskosten worden gecompenseerd op de hierna te vermelden wijze.

5 De beslissing

De voorzieningenrechter

in de procedure Freya, [eiser sub 3] en [eiser sub 4] tegen RTL

5.1. Beveelt RTL zich te onthouden van toekomstige uitzendingen over de heren [eiser sub 4] en [eiser sub 3] waarin op basis van het bestaande feitenmateriaal door haarzelf wordt gesteld dat zij rommelden met zorgbudgetten,

5.2. Veroordeelt RTL om aan Freya, [eiser sub 3] en [eiser sub 4] een dwangsom te betalen van € 5.000,-- voor iedere dag of gedeelte daarvan, dat zij niet aan het onder 5.1 vermelde bevel voldoet,

5.3. Beveelt RTL dat zij binnen twee dagen na betekening van dit vonnis het item in haar nieuwsuitzending van 21 september 2016, zoals onder 2.9.3. is weergegeven, van haar websites verwijderd en verwijderd zal houden, hieronder begrepen de op de websites van RTL voorkomende verwijzingen daarnaar, voor zover dit ziet op de onder 2.9.3 bedoelde inhoud van de uitzending,

5.4. Veroordeelt RTL om aan Freya, [eiser sub 3] en [eiser sub 4] een dwangsom te betalen van € 1.000,-- voor iedere dag of gedeelte daarvan, dat zij niet aan het onder 5.3 vermelde bevel voldoet,

5.5. Beveelt RTL tot het plaatsen van de navolgende rectificatie op de website van RTL Nieuws: “Rectificatie. Op 21 september 2016 hebben wij een item uitgezonden over het terugtreden van de heren [eiser sub 4] en [eiser sub 3] als directeuren bij Zorggroep Alliade. De mededeling van RTL Nieuws dat de aanleiding van dit terugtreden het rommelen van deze personen met zorgbudgetten van kwetsbare jongeren was, is door de voorzieningenrechter van de rechtbank Midden Nederland als onrechtmatig beoordeeld.”
De rectificatie dient geplaatst te worden zonder toevoegingen in een zwart kader waarbij het woord ‘Rectificatie’ dient te worden geplaatst in een lettertype in grootte gelijk aan de hoofdletters in de kop van het door RTL Nieuws op 15 september 2016 op de website gepubliceerd artikel ‘Gerommel met PGB’. De rest van de tekst dient geplaatst te worden in een lettertype in grootte gelijk aan het normale lettertype dat gebruikt wordt voor de inhoud van een regulier artikel. De rectificatie dient zo te worden geplaatst dat deze gedurende veertien dagen direct zichtbaar is op de openingspagina van de website van RTL Nieuws.