Speelfilm 'Yesterday' maakt geen inbreuk op auteursrechtelijk beschermd verhaal van eiser

Rb. Amsterdam 15 november 2023, IEF 21775; C/13/731502 / HA ZA 23-319 (eiser tegen Universal). Universal is de Nederlandse dochtervennootschap van Universal Pictures. Zij distribueert onder andere audiovisuele werken zoals speelfilms in bioscopen, waaronder de fim Yesterday uit 2019. Eiser heeft in 2011 een verhaal geplaatst op de website Make’n Movies, een website waarop iedereen een verhaal van maximaal 500 woorden kon delen. Eiser is van mening dat Universal zijn verhaal heeft gebruikt voor de film Yesterday. Eiser stelt dat Universal hiermee inbreuk heeft gemaakt op de auteursrechten van eiser door openbaarmaking en verveelvoudiging van Yesterday. Universal voert verweer en concludeert tot afwijzing van de vorderingen van eiser.

Partijen verschillen van mening over de vraag of het verhaal auteursrechtelijk beschermd wordt. Volgens eiser geniet zijn verhaal auteursrechtelijke bescherming, omdat het een origineel werk is met specifieke en originele verhaalkeuzes, die een uiting zijn van intellect, karakter en creativiteit. Universal betwist dit door te stellen dat het verhaal van eiser bestaat uit banale elementen. De rechtbank oordeelt dat het verhaal van eiser een auteursrechtelijk beschermd werk is. Het verhaal heeft namelijk voldoende karakteristieke elementen waaruit blijkt dat eiser bij het bedenken van het verhaal creatieve keuzes heeft gemaakt. Deze band is The Beatles, de hoofdpersoon brengt vervolgens liedjes uit van The Beatles alsof het zijn eigen liedjes zijn en het verhaal speelt zich af in het heden; er is geen sprake van tijdreizen of iets dergelijks zijn een van de karakteristieke elementen die de eiser heeft gebruikt bij het verhaal. 

De vraag die vervolgens moet worden beantwoord is of de film Yesterday inbreuk maakt op het verhaal van eiser. Het verhaal van eiser en de film Yesterday vertonen een aantal overeenkomsten. In beide werken gaat het onder andere om een onsuccesvolle muzikant en raakt hij met zichzelf in de knoop. Er zitten in de film echter wel andere verhaallijnen dan in het verhaal. De doorslaggevende factor in deze zaak is de climax van de verhalen. Deze verschillen zo dusdanig dat de rechtbank oordeelt dat Universal met de film Yesterday geen inbreuk maakt op het auteursrecht en de persoonlijkheidsrechten van eiser. De vorderingen van eiser worden om die reden afgewezen door de rechtbank. 

4.11. Om als werk auteursrechtelijk beschermd te kunnen zijn is vereist dat het
desbetreffende werk oorspronkelijk is en het persoonlijk stempel van de maker draagt. Het
moet gaan om een eigen intellectuele schepping van de maker die de persoonlijkheid van de
maker weerspiegelt en tot uiting komt door de vrije creatieve keuzes van de maker bij de
totstandkoming van het werk. Sprake moet zijn van een vorm die het resultaat is van
scheppende menselijke arbeid en die een voortbrengsel is van de menselijke geest. Ook een
verzameling of bepaalde selectie van op zichzelf niet beschermde elementen kan een werk
zijn in de zin van de auteurswet. Daarbuiten valt in elk geval al hetgeen een vorm heeft die
zo banaal of triviaal is, dat daarin geen creatieve arbeid van welke aard dan ook valt aan te
wijzen. De keuzes van de maker mogen niet louter een technisch effect dienen.

4.12. De rechtbank merkt het Polic-verhaal aan als auteursrechtelijk beschermd werk. Het
verhaal heeft namelijk voldoende karakteristieke elementen waaruit blijkt dat Polic bij het
bedenken van het verhaal creatieve keuzes heeft gemaakt. Daarbij gaat het om de elementen
onder c, d, e, g. j, k en m uit randnummer 4.9. Al deze elementen zijn niet voor de hand
liggend en getuigen van een creatieve schepping van Polic. De elementen onder a, b, f, h, i
en I zijn wel banaal en/of triviaal. Deze elementen zijn basaal (i), onvoldoende creatief (b en
D, veel voorkomend en aan de realiteit ontleend (a en h) of vloeien voort uit het onderwerp
van het verhaal (h en I). Dat niet elk element in het Polic-verhaal auteursrechtelijk word
beschermd, staat er niet aan in de weg dat het Polic-verhaal toch als een auteursrechtelijk
beschermd werk wordt aangemerkt. Immers, de combinatie van niet-oorspronkelijke
elementen kan wel het persoonlijk stempel van de maker dragen. Door de wijze waarop alle
-ook de wel karakteristieke - elementen zijn samengebracht en gecombineerd, krüjgt het
Polic-werk een eigen persoonlijk karakter. Dat het Polic-verhaal slechts een aantal zinnen
telt en de verhaallijnen niet zijn uitgewerkt doet niet af aan het persoonlijk karakter van de
verhaallijn. Zolang een tekst aan het juridische toetsingskader voldoet, kan ook een kort
verhaal auteursrechtelijk worden beschermd.

4.18. Uit het voorgaande volgt dat de climax in Yesterday verschilt van de climax in het
Polic-verhaal. Verder zijn in Yesterday verhaallijnen anders en grondiger uitgewerkt dan in
het Polic-verhaal. De climax en afwijkende verhallijnen zijn bepalende verhaalelementen
die maken dat Yesterday wezenlijk anders is dan het Polic-verhaal.