Strandstoel van Je Zusje is geen nieuw en oorspronkelijk ontwerp

Rechtbank Rotterdam 10 april 2020, IEF 19144; ECLI:NL:RBROT:2020:3406 (StrandstoelXXL) Eiser Studio IDM houdt zich bezig met architectuur en interieur- en ruimtelijk ontwerp. Studio IDM verhuurt exemplaren van het ontwerp van de StrandstoelXXL op basis van een licentie aan derden, zoals bijvoorbeeld organisatoren van evenementen en festivals. Verweerder Je Zusje houdt zich onder meer bezig met het organiseren van evenementen. Op een van de festivals, waar Je Zusje organisator van is, is een kopie van het ontwerp van de StrandstoelXXL, waarvoor geen toestemming is verleend, aangetroffen. Studio IDM stelt dat Je Zusje inbreuk heeft gemaakt op de auteursrechten van Studio IDM op het ontwerp van de StrandstoelXXL en/of anderszins onrechtmatig heeft gehandeld jegens Studio IDM. Er wordt geoordeeld dat Studio IDM auteursrechthebbende is en dat de strandstoel XXL van Studio IDM niet ontleend is aan de eerder op de markt gebrachte ‘Giant Deckchairs’. Het ontwerp van de StrandstoelXXL is een ‘werk’ in auteursrechtelijke zin. De strandstoel van Je Zusje kan daarentegen door de herkenbare overname van de auteursrechtelijk beschermde elementen - in het bijzonder de extreem uitgetrokken breedte van het Ontwerp en de verhouding in maatvoering - niet als een zelfstandig nieuw en oorspronkelijk werk worden aangemerkt omdat het totaalbeeld van de beide ontwerpen te weinig verschilt. De strandstoel als vervaardigd voor en gebruikt op het festival is dan ook een ongeoorloofde verveelvoudiging van Strandstoel XXL.

4.8. Studio IDM heeft ter zitting nader toegelicht dat de StrandstoelXXL door het ontwerperscollectief, destijds reeds handelend onder de gezamenlijke (handels)naam ‘Studio in de maak’, is ontworpen. Ten bewijze daarvan heeft zij verwezen naar de bij oorspronkelijke dagvaarding overgelegde folder van de Dutch Design Week gehouden in Eindhoven van 19-27 oktober 2013, in welke folder een foto van de StrandstoelXXL is opgenomen, met vermelding dat de Strandstoel XXL een sociaal project is van het ontwerperscollectief ‘Studio in de maak’ en dat op deze strandstoel met buitenproportionele afmetingen twaalf mensen tegelijk breeduit kunnen zitten. Je Zusje heeft dit niet (meer) betwist, zodat Studio IDM krachtens het bepaalde in artikel 4 Aw als auteursrechthebbende heeft te gelden. Voorts is hiermee vast komen te staan dat het Ontwerp in 2013 openbaar is gemaakt.

4.13. De StrandstoelXXL kenmerkt zich behalve door de uitvergroting met de extreem uitgetrokken breedte nog door de toevoeging van een karakteristiek trappetje, waarmee het zijn van een ontmoetingsplek voor meerdere personen wordt benadrukt. De uitvoering van de StrandstoelXXL kenmerkt zich voorts nog door de afgeknotte uiteinden van de balken en de gefreesde radius van de hoofdbalken. Dat deze eigenschappen uitsluitend zijn ingegeven voor het verkrijgen van een technisch effect, zoals door Je Zusje is aangevoerd, heeft Studio IDM gemotiveerd weersproken. Wie ten aanzien van deze details het gelijk aan zijn zijde heeft, kan in het midden blijven, nu dit naar het oordeel van de kantonrechter niet afdoet aan het feit dat het Ontwerp van de StrandstoelXXL als geheel dat zich kenmerkt door het extreem brede karakter en het uit de context halen van een gewoon meubel in combinatie met de daarnaast nog aangebrachte overige vormgevingselementen getuigt van creatieve keuzes en daarmee kwalificeert als ‘werk’ in auteursrechtelijke zin.

4.18. Dit verweer faalt. Daartoe is het volgende redengevend. Beide strandstoelen beziend, is het uitvergroten en de daarbij gehanteerde onderlinge maatvoering de meest in het oog springende overeenkomst, in het bijzonder de absurd brede uittrekking van het zitgedeelte van het ontwerp, waardoor de strandstoelen het bijzondere karakter verkrijgen. Hiermee is het meest kenmerkende element van het Ontwerp van de StrandstoelXXL overgenomen. De door Je Zusje geduide compleet andere constructie, blijkend uit het gebruik van een andere houtsoort en bouten, valt daarbij nauwelijks op en maakt niet dat de strandstoel een totaal ander uiterlijk in vormgeving krijgt. Er is hooguit een verschil waarneembaar in de hoek die bij de constructie is gebruikt. Er is wel een duidelijk in het oog springend verschil in het gebruikte doek met afwijkende bloemenprint. Naar het oordeel van de kantonrechter is het gebruik van het soort print echter geen bepalend element ter verkrijging van de bijzondere vormgeving. Dit verschil doet de duidelijke overeenkomst dan ook niet teniet. Een en ander brengt de kantonrechter tot het oordeel dat de strandstoel van Je Zusje door de herkenbare overname van de auteursrechtelijk beschermde elementen - in het bijzonder de extreem uitgetrokken breedte van het Ontwerp en de verhouding in maatvoering - niet als een zelfstandig nieuw en oorspronkelijk werk kan worden aangemerkt omdat het totaalbeeld van de beide ontwerpen te weinig verschilt

4.19. Het door Je Zusje nog opgeworpen verweer dat geen sprake is van inbreuk omdat haar versie van de strandstoel voor het Reggae Rotterdam Festival een duidelijke parodie is waarmee de spot wordt gedreven met strandstoelen en meer specifiek de StrandstoelXXL, faalt evenzeer. Zoals uit het voorgaande blijkt, zijn de vormtechnische verschillen tussen beide strandstoelen verwaarloosbaar, terwijl niet valt in te zien dat de keuze voor het gebruik van een bloemenprint en/of het weglaten van een trappetje humoristisch is bedoeld en men daarmee de spot zou willen drijven met de StrandstoelXXL. Deze bedoeling blijkt ook geenszins uit de correspondentie tussen partijen. Daaruit kan slechts worden opgemaakt dat de keuze voor het maken van een ‘eigen’ strandstoel is ingegeven door budgettaire overwegingen.

4.20. Het voorafgaande brengt met zich dat Je Zusje met de hiervoor afgebeelde strandstoel inbreuk heeft gemaakt op de auteursrechten van Studio IDM met betrekking tot de StrandstoelXXL. De kantonrechter zal het gevorderde gebod (hiervoor weergegeven onder 3.1. sub B) alsmede de vordering tot afgifte van de nog aanwezige inbreukmakende exemplaren (hiervoor weergegeven onder 3.1. sub D), voor zover gericht tegen Je Zusje, daarom toewijzen. De daarbij gevorderde dwangsom zal worden gematigd en gemaximeerd als hierna bepaald.

De onder sub A gevorderde verklaring voor recht zal worden afgewezen, nu daarbij naast toewijzing van het onder B gevorderde verbod geen zelfstandig belang bestaat. Voor toewijzing van de onder sub C gevorderde recall is evenmin plaats, nu gesteld noch gebleken is dat Je Zusje exemplaren van haar strandstoel heeft geleverd aan derden.