Uitlating in biografie Johan Cruijff moet worden gerectificeerd

Vrz. Rechtbank Amsterdam 15 november 2019, IEF 18827; ECLI:NL:RBAMS:2019:8597 (Auteur tegen Johan Cruyff Foundation) In deze zaak gaat het om de beantwoording van de vraag of bepaalde uitlatingen in het boek “Johan Cruijff De Biografie” onrechtmatig zijn jegens de Johan Cruyff Foundation. In het boek wordt gesteld dat Cruijff jaarlijks een miljoen euro aan zijn persoon liet uitbetalen vanuit de Foundation. Er wordt gekeken naar drie aspecten die van belang zijn: de aannemelijkheid dat de uitlating juist is, de mogelijke gevolgen voor de Foundation en de ernst van de misstand die in de publicatie wordt gesignaleerd.

Omdat de auteur de identiteit van zijn vier bronnen niet wenst te onthullen, is er geen controle mogelijk door de Foundation. Deze onmogelijkheid komt voor risico van de auteur en de uitgever. Daarnaast is de Foundation ook niet in de gelegenheid gesteld tot wederhoor. Verder erkend de auteur dat de juistheid van de beschuldiging niet zeker is. Dergelijke uitlatingen kunnen grote gevolgen hebben voor de werfkracht van de Foundation als fondsenwerver en tevens haar ANBI-status. Het publiek heeft mogelijk een gerechtvaardigd belang tot kennisneming, maar nu de auteur ernstig tekort is geschoten in de verificatie van de juistheid, wordt er geoordeeld dat de uitlating onrechtmatig is tegenover de Foundation. De uitgever zal onder meer iedere nieuwe levering van het boek moeten voorzien van een inlegvel met een rectificatie. Dit inlegvel wordt ook verstuurd aan alle boekhandels die het boek al reeds hebben ontvangen. Bij een volgende druk van het boek zal de uitlating moeten worden geschrapt.

Ad 1. Voorop staat dat de uitlating, die een beschuldiging inhoudt, is gepubliceerd in een boek dat is geschreven in de Nederlandse taal en dat is gericht op het Nederlandse publiek. Daarom zal de gemiddelde, normaal geïnformeerde en redelijk oplettende lezer de uitlating aldus opvatten dat Cruijff jaarlijks een miljoen euro ontving van eiseres, de (Nederlandse) Foundation. De auteur, [auteur] , voert aan dat hij de juistheid bevestigd heeft gekregen van vier bronnen van wie hij de identiteit niet wenst te onthullen. Dit laatste staat hem op zichzelf vrij, maar heeft tot gevolg dat daarop geen controle mogelijk is door de wederpartij. Deze onmogelijkheid komt voor risico van hem en de uitgever.

Ad 2. De beschuldiging is ernstig. Ten eerste wordt daarmee de werfkracht van Cruijff als persoon aangetast in de context van fondsenwerving voor de goede doelen die de Foundation behartigt. Die werfkracht wordt immers mede bepaald door de aan het publiek bekende omstandigheid dat hij deze activiteiten vrijwillig en zonder tegenprestatie verrichtte. De beschuldiging houdt in dat Cruijff, zonder dat dit bekend was, zich jaarlijks uit de geworven fondsen via de Foundation een miljoen euro liet uitbetalen. Daardoor wordt ernstig afbreuk gedaan aan de werfkracht van Cruijff, ook postuum, als fondsenwerver. Hierdoor worden ook de belangen van de Foundation ernstig geschaad omdat deze, zoals [auteur] en de uitgever weten, afhankelijk is van Cruijffs werfkracht.

Ad 3. De in de publicatie gesignaleerde misstand is, mede in het licht van wat hiervoor is gezegd, ernstig. Aan de ene kant brengt dit mee dat het publiek een gerechtvaardigd belang erbij heeft over de misstand te worden geïnformeerd, mits de juistheid daarvan voldoende aannemelijk is. Dit laatste is echter niet het geval. Aan de andere kant brengt juist die ernst een extra verantwoordelijkheid mee voor verificatie van de juistheid van de uitlating. Uit hetgeen hiervoor is overwogen volgt dat [auteur] daarin ernstig is tekort geschoten.

Onder deze omstandigheden is de uitlating onrechtmatig tegenover de Foundation, ook als daarbij in aanmerking wordt genomen dat aan de goede trouw van [auteur] niet wordt getwijfeld en dat in het algemeen niet van een journalist kan worden gevergd dat hij een beschuldiging pas publiceert als hij absolute zekerheid heeft verkregen over de juistheid daarvan.

Auteursrechtenvrij foto van Pixabay.