Auteursrechtdebat: De revolutie komt zoals altijd uit onverwachte hoek

De schrik van iedereen die geld verdient met schrijven, fotograferen, musiceren of filmen is P2P. Het rechtstreeks, zonder tussenkomst van wie dan ook, uitwisselen van informatie tussen gebruikers van het wereldwijde web. Met peer-to-peer (P2P) verdween het belang van de middle man, en laat dat nou net de plek zijn waar het geld verdiend wordt dat we met zijn allen weer onder elkaar verdelen. Als het goed is.

Er wordt door de mensen die creatieve content een warm hart toedragen strijd geleverd tegen de uitwassen van deze technologie. Die strijd is keihard. Intern spreekt men erover in oorlogstermen. Aan beide kanten van het slagveld. De voorvechters van vrije informatie-uitwisseling beschrijven de handhavers van het auteursrecht als moderne digitale nazi's, terwijl de handhavers en gebruikers van het auteursrecht de P2P-gebruikers zien als piraten (als ze in een goede bui zijn), maar vaker nog als terroristen.

Als journalist beschouw ik het recht op vrije informatie als een fundamenteel mensenrecht. Iedere vorm van beperking van dat recht is dus een zware inbreuk, en slecht nieuws voor de open samenleving die we ook op het internet proberen in stand te houden. Maakt mij dat tot een sympathisant van de terroristen? In de ogen van sommigen, wellicht. Maar ik acht mezelf nobeler dan dat.
Sterker nog: ik geloof heilig in de kracht van het internet én de menselijke vindingrijkheid. Iedereen met een normaal stel hersens, en daar zijn er best veel van, snapt namelijk dat creatieve producten niet gratis kunnen worden gemaakt. Ook de 'piraten' denken daarover na, vaak vooral ook, omdat het meestal hoog opgeleide creatieve geesten zijn die uiteindelijk ook geld willen zien voor hun creatieve werk.
Het grootste probleem van de bescherming van rechten in het digitale tijdperk is natuurlijk dat er geen fysieke producten meer zijn die in een echte transactie van eigenaar wisselen. Geen papieren boeken, geen plastic cd's of videobanden of opgevouwen kranten: geen concrete materiële zaken waar iedereen de waarde van inziet. Dat is het probleem: maak de 'content' los van de drager en de waarde is weg. Willen we er wel waarde aan toekennen, zegt de afnemer: ik betaal al voor het internet, en ik kan hem geen ongelijk geven, want de kosten voor een internetaansluiting zijn astronomisch.
Leuker is nu wel dat de oplossing voor het probleem van de auteursrechthebbenden precies komt uit de duistere wereld van de open source en het vrije internet. Vorig jaar november publiceerde muziekuitgever Benji Rogers een verhaal in het online tijdschrift Cuepoint, dat inmiddels legendarische status heeft verworven. Onder de titel 'How the Blockchain and VR can Change the Music Industry' schetste hij niet alleen perfect het probleem, hij wijst ook nog eens de weg naar een oplossing. Die oplossing ligt dus in het toppunt van P2P-technologie: de Blockchain, of blokketen, zoals het in goed Nederlands heet. Heel kort uitgelegd is de Blokketen een manier om gegevens op te slaan en te delen via een open database, die van niemand is, maar waarin aan ieder stukje informatie unieke eigenschappen zijn toegekend. Alle transacties met materiaal uit die open database zijn openbaar, en uniek. En als iets uniek is, kan er waarde aan worden toegekend. Vandaar ook dat de eerste wereldwijde toepassing van de blokketen een online valuta is: de bitcoin.
Wat Rogers als eerste heeft gedaan, en waarvoor we hem dankbaar mogen zijn, is dat hij het idee van unieke databits ook heeft gekoppeld aan andere informatie, ofwel: muziek, tekst, programma's of beeldbestanden. Hij pleit daarom voor de invoering van een universeel uitwisselbaar bestandsformaat voor muziek, tekst, film en VR-materiaal, dat door de opslag van de transactiegegevens in een blokketen uniek is, en altijd, dankzij dat unieke stel metadata, terug te voeren is op de eigenaar, maker, uitgever of welke rechthebbende dan ook.
Sterker nog: het systeem biedt ook in de huidige techniek al de mogelijkheid om aan elk bestand een 'microcontract' te verbinden waarin zaken worden vastgelegd als: hoe vaak mag het afgespeeld worden, in welk land mag het onder welke voorwaarde worden gebruikt: eigenlijk alles waarvoor elke uitgever nu aparte afspraken met verschillende partijen moet maken, kan in de blokketen worden opgeslagen en – dat is het belangrijkste – door iedereen zonder restricties worden benaderd. Of het nu streaming providers zijn, eindgebruikers, aanbieders van peer-to-peer software of ebook-uitgevers dan wel uitleners.
Voorwaarde is dat deze blokketen en het bijbehorende bestandsformaat wereldwijd wordt ingevoerd en toepasbaar wordt in alle hardware en op alle platforms. De blokketeninformatie wordt als een schil om bestaande bestandsformaten heen gelegd, en er hoeft eigenlijk niet veel anders te gebeuren dan dat elke maker van afspeelapparatuur en afspeelsoftware die schil als voorwaarde voor afspelen stelt. 'Kale' mp3's kunnen dus niet meer worden afgespeeld, wel alles waar de open blockchainschil aan is toegevoegd.
Immers: het gaat hier niet om DRM, die gebruikers uitsluit van toegang tot de informatie, maar om het verschaffen van toegang, met automatische erkenning van rechten. Technisch is het mogelijk om het formaat als een jasje om bestaande bits te hangen. Vanaf dat moment kan iedereen die betrokken is bij het creatieve product rechtstreeks uitbetaald worden: distributeurs, opnameleiders, vertalers, uitgevers en schrijvers of muzikanten. Met de blokketen, waarin hun bankrekeningnummers zijn opgeslagen, alsmede het deel van elke transactie dat ze ontvangen, komt ook een einde aan de enorme hoeveelheden ongeclaimd geld die nu bij organisaties als Spotify – of Reprorecht – blijft liggen. Sterker nog: juist partijen als Spotify of Apple Music, maar ook CBO's als Lira of Pictoright, de uitgevers en natuurlijk de eindgebruikers, kunnen van dit systeem profiteren, omdat het distributie vereenvoudigt, administratie verlicht en tegelijk de toegang tot creatieve content democratiseert. Alleen zij die iets te winnen hebben bij een gebrek aan transparantie, bij piraterij of bij het vertragen van betalingen aan rechthebbenden zullen erop achteruit gaan.
Een voorbeeld. Als u een foto online aanbiedt in de blokketen, dan doet u dat voor een bepaalde prijs en tegen bepaalde gebruiksvoorwaarden. Een vereiste is wel dat de echtheid wordt gegarandeerd. Een gebruiker downloadt vervolgens uw foto en stemt daarmee in met uw voorwaarden. Die transactie wordt opgeslagen in de blokketen. Als de gebruiker het bestand wil uploaden naar iemand anders, worden de gegevens van het bestand dat de gebruiker uploadt naar een derde, automatisch gecontroleerd in de blokketen. Zo is duidelijk wie de eigenaar is (dat bent u en niet de gebruiker) en of er kosten aan verbonden zijn. Die upload van de gebruiker wordt automatisch vervangen door een link naar uw bestand, waarmee dus een nieuwe transactie wordt toegevoegd en het geld naar u als oorspronkelijk rechthebbende wordt overgemaakt. Het uitwisselen van bestanden blijft dus nog steeds mogelijk; alleen is in dit model wel gegarandeerd dat de oorspronkelijke rechthebbenden ook gekend blijven en kunnen profiteren van die uitwisseling. Nogmaals, anders dan DRM, maakt de blokketen dus juist gebruik mogelijk. Dat gebruik kan ook het gebruik van materiaal voor parodieën, remixes en bewerkingen betreffen. Alles kan worden vastgelegd in microcontracten, verbonden aan het bestand en vastgelegd in de keten. Er kan dus bij een toegestane bewerking van het origineel een nieuwe transactie tot stand komen, waarin een deel van de opbrengst nu ook toekomt aan de bewerker. De blokketen maakt transparante transacties mogelijk tussen aanbieders en afnemers. Of dat nu aanbieders zijn als Spotify of Youtube, boekwinkels als Amazon, uitgevers als De Persgroep of De Bezige Bij en individuele makers als ik zelf. De blokketen is dus de technologie waar ook het bankwezen op heeft zitten wachten, omdat hij in staat is waarde te verbinden aan transacties van pure data, iets wat tot nu toe niet mogelijk was.

De overgang naar een nieuw bestandsformaat voor creatieve content zal echter niet makkelijk zijn, maar ook weer niet onmogelijk. De inmiddels tientallen bedrijven en bedrijfjes die zich sinds de eerste publicaties op de nieuwe techniek hebben gestort zoeken in open samenwerking naar mogelijkheden om al aan het eind van dit jaar een werkend model te hebben. De wereldwijde toepassing zou weleens sneller kunnen komen dan we nu denken.

Wil je op de hoogte blijven: www.dotblockchain.info.

Zie voor verdere informatie:
https://www.youtube.com/watch?v=1ycJfp6-6Is
https://youtu.be/sYduOfRLHq0
https://dataconomy.com/wtf-is-the-blockchain-a-guide-for-total-beginners/