Auteursrechtdebat - Frank Melis: Film.nl: een weinig verheffende zoekmachine

Vind alle films en series veilig en snel. Op zoek naar een film of serie? Weten waar je hem kunt vinden? In de bioscoop, on demand, op DVD/BluRay en op TV. Het hele aanbod vind je via Film.nl.

Dit citaat is afkomstig van de homepage van film.nl. Maar wat betekent dit nu precies? In deze bijdrage komen de werking en bruikbaarheid van film.nl aan de orde. Verder probeer ik voorzichtig de vraag te beantwoorden in hoeverre film.nl bijdraagt aan de doelstelling om meer legaal aanbod onder de aandacht te brengen van de consument.

Wat is film.nl?
De antwoorden op de ‘Meest gestelde vragen’ leren ons dat film.nl een metazoekmachine is waarmee je kunt achterhalen via welke media je films en series kunt bekijken. Film.nl biedt dus zelf geen content aan. Volgens de makers van film.nl is het ‘mooie’ dat je slechts kunt zoeken op legale content. Behalve de website is er een gratis app beschikbaar voor de smartphone (Android en iOS). Film.nl is een initiatief van partijen uit de Nederlandse entertainmentsector, waaronder producenten, distributeurs, omroepen en online aanbieders. De website en app worden betaald met onderstandsgeld van onder meer het Nederlands Filmfonds en diverse ministeries.

Hoe werkt film.nl?
Daargelaten dat film.nl in mijn ogen teveel visuele toeters en bellen heeft, werkt de zoekmachine vrij eenvoudig. Met de zoekfunctie zocht ik – weinig verrassend – op E.T. (ik droomde gisteren dat ik op kosten van Spielberg mocht langskomen in Hollywood onder de ontbindende voorwaarde dat ik hem wat moest leren over filmregie; gelukkig ontwaakte ik snel). Film.nl tovert vervolgens een aantal bronnen tevoorschijn waar je de film kunt zien. In dit geval gaat het om iTunes, Netflix, PatheThuis en Bol.com. In voorkomende gevallen kun je zien welke bioscoop de film vertoont. Je moet dan nog wel betalen om jezelf daadwerkelijk te kunnen (laten) onderdompelen in een andere wereld. Voorgaande geldt mutatis mutandis voor televisieproducties.

Wat hebben we aan film.nl?
Laat ik positief beginnen: ik vind het een sympathiek gebaar dat gebruikers gratis kunnen zoeken op legaal televisie- en filmaanbod. Bovendien wordt het aanbod door een metazoekmachine enigszins gedefragmenteerd. Verder is het goed nieuws dat de industrie en overheid aandacht proberen te besteden aan de beschikbaarheid van legale content. In die zin kan dit initiatief worden beschouwd als reclame voor ‘de goede zaak’.

Film.nl heeft echter ook grote zwakheden. In de eerste plaats doet film.nl niets met het aanbod zelf; zij verwijst er slechts naar. Daarom is het per saldo niets meer dan een gimmick. In de tweede plaats lijkt het erop dat film.nl niet veel bekendheid geniet bij de gemiddelde consument. Weliswaar heb ik dit niet wetenschappelijk onderzocht, maar uit een rondvraag blijkt dat weinig mensen film.nl kennen, laat staan gebruiken. Ik had er ook nauwelijks over gehoord, terwijl ik al lang geleden onder de monolith vandaan ben gekropen. In de derde plaats is het getoonde film- en televisieaanbod vrij beperkt. Zo geeft film.nl weliswaar resultaten van Bol.com weer, maar niet van haar partneraanbieders. Verder zijn partijen als Amazon, eBay en GooglePlay in geen velden of wegen te bekennen, terwijl zij anno 2017 echt niet meer te veronachtzamen zijn. In de vierde plaats – en in het verlengde van voorgaande – is film.nl enkel nationaal georiënteerd. Informatie over films en televisieseries die niet beschikbaar zijn in Nederland, ontbreekt. Ik weet uit ervaring dat de fans hiermee niet akkoord gaan. Zij gaan voor minder rollebollend over straat.

Met het voorgaande in het achterhoofd denk ik dat film.nl nauwelijks bijdraagt aan de doelstelling om meer legaal aanbod onder de aandacht te brengen van de consument. Hoewel Google ook illegaal aanbod indexeert, is die zoekmachine dermate volledig en plezierig in gebruik, dat film.nl hieraan geen enkel tegenwicht kan bieden. Dan heb ik het nog niet eens over de apps en websites die hier zijdelings op inhaken, zoals IMDB, Moviemeter, Allmovie.com, Filmladder, Unogs.com en Justwatch.com (voor de VS). Bovendien zal een consument die ervoor heeft gekozen om alleen Netflix te gebruiken, zijn toevlucht nemen tot de interne zoekmachine van Netflix – en waarschijnlijk niet tot die van film.nl.

Hoe moeten we dan wel verder? (1)
In de eerste plaats lijkt het me verstandig dat de overheid en industrie gezamenlijk inzetten op veel grotere, nationale, multimediale campagnes ter bevordering van de awareness van legaal aanbod. In de tweede plaats moet de rijksoverheid dit onderwerp incorporeren in het onderwijs vanaf het moment dat een geborene met een iPad of smartphone gaat rommelen. Laten we dus vanaf (uiterlijk) het 2e levensjaar spelenderwijs aandacht besteden aan vragen als: hoe weet je wanneer downloaden van content legaal of illegaal is? Hoe werkt Google? Hoe werken online platforms? Wie is ‘eigenaar’ van een film- of televisieproductie? In de derde plaats moeten we blijven kijken naar manieren waarop de content zelf wordt verspreid. Ofwel: hoe blijft het almaar toenemende, gefragmenteerde aanbod dat achter een betaalmuur verdwijnt zoveel mogelijk op legale wijze zijn weg vinden naar de gebruikers? Immers, voordat je het weet komt een film of serie terecht in het illegale circuit. Een begin van een oplossing hiervoor kan zijn dat de overheid ernaar streeft om slechts belastinggeld in films en televisieproducties te pompen onder de voorwaarde dat zij op een centraal platform legaal beschikbaar komen 2 jaar na de première of eerste uitzending. De gebruiker moet hiervoor dan een redelijke vergoeding betalen op basis van bijvoorbeeld pay-per-view (2). Andere opties zijn dat partijen uit de entertainmentbranche (3) gezamenlijk investeren in eenvoudige, feilloos werkende content-platforms. De ervaring leert dat consumenten best bereid zijn daarvoor te betalen. Denk bijvoorbeeld aan Blendle, Steam of Spotify-achtige modellen (4).

Los van voorgaande denk ik dat het auteursrecht zelf moet worden veranderd, omdat het niet meer aansluit bij de praktijk (5). Ik vind het wel aardig om dat nog even te berde te brengen, al was het maar voor discussiedoeleinden.

Wat is de slotconclusie?
Slotconclusie is dat film.nl voorhands een onnnvollldoende krijgt. Zo gemakkelijk komen de entertainmentindustrie en overheid er dus niet vanaf. Integendeel. De overheid en industrie krijgen het ontzettend druk om deze score op te vijzelen. Ik geef toe dat het gemakkelijk is om aan de zijlijn wat te roepen, maar ik ga graag verder in debat met de lezers van deze bijdrage. Wie heeft er lumineuze ideeën?

Frank Melis
frankmelis.nl