Geen inbreuk op marketing- en productformat POO POURRI

Vzr. Rechtbank Den Haag 20 januari 2017, IEF 16534; ECLI:NL:RBDHA:2017:454 (Scentsible (POO POURRI) tegen Reckitt Benckiser) Eiseres heeft eerder met succes inzage gevorderd [IEF 16210], daartegen loopt hoger beroep. Scentsible stelt dat er sprake is van merkinbreuk en op de auteursrechten die rusten op het 'marketing- en productformat' van POO POURRI en de video's (‘Girls Don’t Poop’ en V.I.Poo-), niet-geregistreerde gemeenschapsmodelrechten en onrechtmatig kopiëren van marketingstrategie. De vorderingen worden afgewezen. Het format, zo stelt Scentsible, is uniek en behelst een volledig nieuwe manier om toiletartikelen aan de man de brengen: een combinatie van taboedoorbrekende en directe taal, humor en frivole productvormgeving met expliciete verwijzingen naar toiletgebruik. Het format is echter te abstract omdat de meeste elementen daarvan in de kern neerkomen op het claimen van een bepaalde stijl en de elementen zijn onvoldoende concreet uitgewerkt om in combinatie gezien voor ‘format’-bescherming in aanmerking te komen. Voor de bescherming van een stijl, geldt dat de Auteurswet geen exclusief recht geeft aan een kenmerkende stijl. Ook het volgen van een stijl is geen nabootsing ex artikel 13 Aw. Een veelheid van grondslagen voor de vordering wordt afgewezen.

4.3. In de kern genomen gaat het in dit geschil om een poging van Scentsible het met haar Poo Pourri-product concurrerende V.I.Poo van Reckitt uit de schappen te krijgen. Daartoe voert Scentsible een veelheid van grondslagen voor haar vorderingen aan die grofweg in twee delen kunnen worden opgeknipt. Enerzijds de vorderingen die zien op gestelde inbreuk en onrechtmatig handelen bij de sales pitches die Reckitt heeft gehouden bij Albert Heijn voordat zij haar product daadwerkelijk in de markt zette, anderzijds vorderingen die beogen de verhandeling van het product van Reckitt te verbieden.

Auteursrechtinbreuk?
4.12. Hiervoor is reeds geoordeeld dat de vorderingen die zien op inbreuk op intellectuele eigendomsrechten tijdens de sales pitches bij Albert Heijn spoedeisend belang ontberen. Met die vaststelling kan de gestelde inbreuk op POO POURRI-product video’s en op marketingmaterialen van het POO POURRI-product onbesproken blijven. Voor zover Scentsible bedoeld heeft te stellen dat de eigen tv-commercial van Reckitt inbreuk maakt op de POO POURRI-product video’s, geldt dat Reckitt zulks gemotiveerd heeft betwist (vgl. paragrafen 131 t/m 138 pleitnota Reckitt) en Scentsible haar stelling vervolgens niet nader heeft onderbouwd, zodat die wordt verworpen. Daarmee resteert de gestelde auteursrechtinbreuk op het ‘marketing- en productformat’ van het POO POURRI-product.

4.13. Dat format is uniek volgens Scentsible en behelst een volledig nieuwe manier om toiletartikelen aan de man te brengen: een combinatie van taboedoorbrekende en directe taal, humor en frivole productvormgeving met expliciete verwijzingen naar toiletgebruik. Het gaat volgens Scentsible om de volgende combinatie van elementen:
(a)    consequent gebruik van het woord POO (als aanduiding voor fecaliën) op producten, marketing en bijvoorbeeld als referentie naar haar eigen personeel (the “POO crew”);
(b)    scatologische woordspelingen (zoals de productnamen Queen of the Throne, Dejá Poo, ‘let’s talk crap’, ‘it’s only natural’ en de slogan ‘stink free guarantee’);
(c)    ludieke rijm (‘Spritz the bowl before-you-go and no one else will ever know!’);
(d)    juxtapositionering: vorstelijk-barokke thematiek in combinatie met toiletartikelen (zoals cherubijntjes met kroontjes en guirlandeversieringen tezamen met toiletpotten, toiletpapier, ontstopper en WC-borstels en de productnamen King of the Throne en Queen of the Throne);
(e)    potpourri-achtige weergave van onder andere de onder (d) genoemde vormgevingselementen;
(f)    frisse branding met felle achtergrondkleuren, veel gebruik van getekend zwart-wit-contrast tekst en met frisheid geassocieerde symbolen, zoals citrusvruchten; en
(g)    taboedoorbrekend, met veel humor, waarbij expliciet wordt gemaakt waar het product voor bedoeld is en directe benadering van de consument via sociale media.

4.14. Voorop gesteld zij dat Scentsible niet stelt dat de V.I. Poo-producten van Reckitt inbreuk maken op het auteursrecht ten aanzien van de individuele vormgeving van haar POO POURRI-producten (vgl. 2.2. v. 2.10.). Wanneer die producten met elkaar worden vergeleken, zoals Reckitt ter zitting heeft gedemonstreerd (en waartegen het door Scentsible gemaakte bezwaar is afgewezen) wordt meteen duidelijk dat niet gezegd kan worden dat de V.I.Poo-producten in zodanige mate de auteursrechtelijk beschermde trekken van de vormgeving van de POO POURRI-producten vertonen dat de totaalindrukken die de vormgeving van beide producten maken te weinig verschillen. Integendeel, de totaalindrukken verschillen juist sterk van elkaar, zowel wat kleurstelling betreft (gebruik van zwart-wit contrast bij het POO POURRI-product waar het product van V.I.Poo opvalt door felle kleuren), vorm, lay out, artwork, de centrale plaats die de toiletpot inneemt op de verpakking van V.I.Poo, de rijmpjes op de verpakking van het POO POURRI-product evenals de versjes op de zijkant daarvan die bij V.I.Poo weer ontbreken en de kenmerkende inhoudsindicator bij het POO POURRI-product in de vorm van een doorzichtige toiletrol aan één zijkant, welke gepaard gaat met gethematiseerde woordgrapjes bij verschillende inhoudsniveau’s. De POO POURRI-productverpakkingen bevatten aan de achterzijde eveneens opvallend artwork, waaronder een opvallend groot ovaal logo met daarop de tekst ‘GOOD HOUSEKEEPING’, wat bij het V.I.Poo-product ontbreekt. Die sterk verschillende totaalindruk geldt te meer voor de producten met de gewijzigde (Amerikaanse) vormgeving die Reckitt vanaf medio maart 2017 gaat verhandelen, zoals zij ter zitting onweersproken heeft aangegeven (vgl. 2.11.).

4.15. In plaats van een auteursrecht op de vormgeving van haar producten, claimt Scentsible, als gezegd, dan ook een auteursrecht op het ‘marketing- en productformat’ van het POO POURRI-product. Als zij hiermee bedoelt een stijl te beschermen, geldt dat de Auteurswet geen exclusief recht geeft aan degene die volgens een – hem kenmerkende – stijl werkt.6 Het volgen van dezelfde stijl brengt dan nog niet mee dat sprake is van nabootsing van een werk als bedoeld in artikel 13 Aw. Indien Scentsible bescherming zoekt voor – aan stijl grenzende – formats, in casu haar ‘marketing- en productformat’, geldt dat dit format teveel is geabstraheerd van de concrete vormgeving van haar producten om voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking te komen. Volgens vaste rechtspraak zou de auteursrechtelijke bescherming van abstracties (als stijlkenmerken) een ontoelaatbare beperking van de vrijheid van creatie van de maker meebrengen, en aldus een rem op culturele ontwikkelingen vormen.7 Het ‘marketing- en productformat’ waarop Scentsible zich beroept, is te abstract omdat de meeste elementen daarvan in de kern neerkomen op het claimen van een bepaalde stijl – vgl. onderdelen d (‘vorstelijke barokke thematiek’), e (‘potpourri-achtige weergave’) en f (‘frisse branding’) en de elementen onvoldoende concreet zijn uitgewerkt om in combinatie gezien voor ‘format’-bescherming in aanmerking te komen.

Inbreuk op niet-ingeschreven Gemeenschapsmodelrecht?
4.16. Uit het vorenstaande volgt dat ook de modelrechtelijke grondslag van de vorderingen strandt. In het bijzonder kan niet worden gezegd dat de tekeningen op de producten van Reckitt geen andere algemene indruk wekken als bedoeld in artikel 10 GModVo dan de ingeroepen tweedimensionele tekeningen op de productvarianten ‘Vanilla Mint’, ‘Original Citrus’, ‘Rose Geranium’ en ‘No. 2’ van Scentsible, zoals zij die sinds 2015 zou gebruiken. Weliswaar zijn op de tekeningen van Scentsible en Reckitt dezelfde voorwerpen afgebeeld (onder meer: een citroen/muntblad, een kroon, een wc-rol en een toiletpot), maar de uitvoering van deze tekeningen is verschillend. Nu de individuele tekeningen van elkaar verschillen, geldt dat ook de totaalindrukken van het geheel, waarbij de door Scentsible uitgelichte details ook weer verschillende plaatsen innemen, van elkaar verschillen. Op grond van het voorgaande bestaat geen aanleiding om het gevorderde verbod op grond van het Gemeenschapsmodelrecht op te leggen.

AMS
Dirkzwager