Geen paspoort voor Laura Skywalker

Bas Kist, 'Geen paspoort voor Laura Skywalker', NRC 21 augustus 2014.
Bijdrage ingezonden door Bas Kist, Chiever. Heldenverering kan ver gaan. In 2008 besloot de Britse Laura Matthews, een groot fan van Luke Skywalker uit de film Star Wars, haar naam te wijzigen in Laura Skywalker Matthews. In Engeland is het toevoegen van een naam een fluitje van een cent. Via een zogenaamde ‘deed poll’ kan je er voor nog geen £50 officieel een naam bij kopen. Zo gezegd zo gedaan: bankkaarten, rijbewijs, alles werd keurig aangepast aan haar nieuwe identiteit, die niet alleen bestond uit een extra naam, maar ook uit een nieuwe handtekening: L. Skywalker.

Echter, toen de vrouw deze zomer een tripje naar Amsterdam wilde maken begonnen de problemen. Her Majesty's Passport Office weigerde haar paspoort te verlengen omdat haar nieuwe handtekening een geregistreerd merk bevatte: Skywalker. En inderdaad: Luke Skywalker is door Lucasfilm, de producent van Star Wars, in Engeland als merk beschermd. Volgens het Passport Office heeft de organisatie ‘de plicht er voor te zorgen dat de reputatie van het Engelse paspoort niet in diskrediet wordt gebracht’.

Nu is een kritische blik bij de uitgifte van paspoorten in deze tijd natuurlijk prima, maar om daar nu ook het merkenrecht bij te betrekken gaat toch wat ver. Stel je voor dat wij dat hier ook zouden doen! Voor je het weet komen onze politici het land niet meer uit.

Een ochtend bij de paspoortenbalie in Den Haag.
‘Goedemorgen meneer Rutte.’
‘Goedemorgen. Ik kom mijn paspoort verlengen.’
‘Prima, gaan we regelen. Wilt u even tekenen bij het kruisje? Dank u. Oh, momentje, ik zie een probleem. U kent ongetwijfeld dat stokoude jenevermerk Rutte, geregistreerd sinds 1872. Dat merk zie ik terug in uw handtekening. Dat gaat dus niet.’

Een half uur later verschijnt Diederik Samsom aan het loket. Ook net aan vernieuwing toe.
‘Bij het kruisje graag! Ai, dat zal niet gaan. Er is namelijk al een bekend shag-merk Samson.’
‘Maar dat is toch met een N en niet met een M?’
‘Dat mag zo zijn, maar onder het merkenrecht maakt dat niet uit. Als het sterk lijkt is het een inbreuk. Excuses.’

Nog even los van het feit dat er geen regel bestaat dat een handtekening in een paspoort geen merk mag bevatten, klopt het merkenrechtelijk ook niet. Gebruik van een persoonsnaam of handtekening in een paspoort levert in principe nooit een merkinbreuk op. Immers, het merkenrecht is bedoeld om commercieel gebruik tegen te gaan, niet om persoonlijk gebruik te stoppen.

Mede door de ophef die in de Britse media is ontstaan over deze kwestie, schijnt het Passport Office nu toch wat water bij de wijn gedaan te hebben. De vrouw krijgt wel een nieuw paspoort, maar alleen als ze gewoon haar oude handtekening zet. Een beetje slappe hap natuurlijk. Maar goed, Laura Skywalker kan nu in ieder geval wel weer gewoon lekker naar Amsterdam.

Bas Kist