Quick scan van octrooien - “native traits” (“natuurlijke eigenschappen”) in de plantenveredeling

Wageningen UR Technische Intellectuele eigendomsrechten en “native traits” (“natuurlijke eigenschappen”) in de plantenveredeling. Een “quick scan” van octrooien m.b.t. voortbrengselen van conventionele plantenveredeling, Bijlage bij kst-27428-331.
Voor intellectuele eigendomsbescherming (IPR) in de plantenveredeling bestaan naast elkaar een IPR systeem speciaal ontwikkeld voor plantenrassen, kwekersrecht, en een generiek IPR systeem voor uitvindingen, octrooirecht. Voor kwekersrecht is het nodig dat een plantenras onderscheidbaar, uniform en stabiel is. Veredelaars in Europa zijn gewend rassen onder kwekersrecht te kunnen gebruiken voor verdere veredeling (op basis van de kwekersvrijstelling in het kwekersrecht). Voor een octrooi zijn de eisen nieuwheid, inventiviteit en industriële toepasbaarheid. De bescherming hangt af van de toegekende claims.

Tot op heden betreft het overgrote deel (>90%) van de octrooien in de plantenveredeling uitvindingen gerelateerd aan genetische modificatie (d.w.z. aan transgene planten). In de afgelopen twintig jaar is echter ook de belangstelling voor het aanvragen van octrooien in de conventionele veredeling opgekomen. In de maatschappelijke discussie hierover spelen eigenschappen een rol die aangeduid
worden als “native traits” ofwel “natuurlijke” eigenschappen, d.w.z. eigenschappen die van nature in plantmateriaal kunnen worden aangetroffen. Inventiviteit, een van de eisen voor een octrooi, wordt bij ”native traits” gezocht in hun herkenning (dan wel in het bedenken van “ideaaltype” planten) en vervolgens het combineren in nieuwe typen van elite plantmateriaal voor toepassing in commerciële teelt.

Deze studie behelsde een verkenning van “native traits” in octrooien in de plantenveredeling. Daarbij volgden we twee benaderingen: 1) een aanzet om in kaart te brengen welke Europese octrooiaanvragen er zijn die met conventionele veredeling te maken hebben en welke claims deze bevatten, en 2) interviews met enkele stakeholders uit bedrijven, wetenschap en een Niet Gouvernementele Organisatie
(NGO) over hun ervaringen met “native traits” in octrooien, in het bijzonder de effecten op de toegankelijkheid van genetische bronnen voor verdere veredeling en – in bredere zin – op innovatie in de veredelingssector.

We hebben deze scan uitgevoerd om in eerste instantie in beeld te krijgen om hoeveel octrooien in welke gewassen, en vervolgens om welke eigenschappen en welke claims het gaat. Tenslotte hebben we vanuit het perspectief en de expertise van plantenveredelaars/biologen gekeken welke vragen deze inventarisatie opriep met betrekking tot het gebruik en de toegankelijkheid van plantaardige genetische bronnen. De juridische beantwoording van deze vragen lag buiten de reikwijdte van deze studie.

Een uitgebreide rapportage van deze quick scan is in een Engelstalig rapport gepubliceerd