Blokkade  

Door: Rens Uijttenboogaard. Thema: Blokkade. De Hoge Raad acht het nodig prejudiciële vragen te stellen inzake de slepende procedure tussen BREIN en de internet service providers Ziggo en XS4ALL. Inzet van de procedure is het blokkeren van de toegang tot de website van The Pirate Bay. Een belangrijke vraag die gesteld kan worden is: ‘In hoeverre is het een gerechtvaardigd, effectief en proportioneel middel om de online toegang tot een inbreukmakende BitTorrent site als The Pirate Bay door internet service providers te blokkeren om het auteursrecht te beschermen?’.

Het Hof Den Haag heeft in haar eerdere uitspraak geoordeeld dat het handelen van de beheerders van The Pirate Bay niet valt aan te merken als een mededeling aan een publiek in de zin van art. 3 Auteursrechtrichtlijn. Er is aldus het hof geen sprake van de benodigde interventie door The Pirate Bay.(1) De conclusie hiervan is dat abonnees van Ziggo en XS4ALL geen auteursrechtinbreuk via The Pirate Bay hebben gepleegd met gebruikmaking van de diensten van de internet service providers. Een beroep door BREIN op art. 26d Auteurswet treft aldus het hof dan ook geen doel. Mijns inziens kan op grond van het in de Engelse rechtspraak gehanteerde begrip van interveniëren het handelen van de beheerders van The Pirate Bay wel degelijk worden aangemerkt als interveniëren. Aldus de Engelse rechtspraak zijn beheerders van vergelijkbare websites dusdanig betrokken dat zij ‘intervene, in full knowledge of the consequences of their actions, to give others access to the Claimants’ copyright works’.(2) Het handelen van beheerders van websites werd in een latere uitspraak als ‘intervening in a highly material way to make the copyright work available to a new audience’ aangemerkt.(3)

De illegale bestanden bevinden zich niet op de servers van The Pirate Bay. Echter vormt The Pirate Bay een essentiële schakel, zij faciliteert en stimuleert in de keten tussen de uiteindelijke downloader en de aanbieder van auteursrechtelijk beschermd materiaal.(4) Zij verwijst haar gebruikers door middel van geïndexeerde meta informatie en de verwijzing op de site naar de benodigde BitTorrent-clientsoftware op actieve wijze en met kennis van de gevolgen naar auteursrechtelijk beschermde werken.(5) Bij het beantwoorden van de gestelde prejudiciële vraag of er sprake is van mededeling aan een publiek dient mijns inziens het handelen van de beheerders aangemerkt te worden als interveniëren. Er is dan sprake van openbaarmaking en daarmee is het opleggen van een blokkeringsmaatregel gerechtvaardigd op grond van art. 26d Auteurswet.(6) Het faciliteren van The Pirate Bay aanmerken als ter beschikking stellen aan een publiek is in lijn met de gedachte van de Auteursrechtrichtlijn om een hoog beschermingsniveau voor auteursrechthebbenden te verwezenlijken.(7) 

Met betrekking tot de effectiviteit en de proportionaliteit van de blokkeringsmaatregel kan het volgende worden gezegd. Blokkeringen kunnen worden omzeild, maar dat wil niet zeggen dat een maatregel niet effectief kan zijn. Van belang is met name hoe streng de effectiviteitstoets is die door de rechter gehanteerd wordt om te beoordelen of een maatregel proportioneel is ten opzichte van het recht op vrijheid van informatie en het recht op vrijheid van ondernemerschap. De Hoge Raad heeft naar mijn mening terecht geoordeeld dat het hof in haar uitspraak een te strenge effectiviteitstoets heeft gehanteerd.(8)(9) Uit de zaak Telekabel Wien blijkt dat een maatregel voldoende doeltreffend dient te zijn om een effectieve bescherming van het auteursrecht te verzekeren. Dit houdt in dat de maatregel tot gevolg heeft dat het plegen van auteursrechtinbreuk met behulp van The Pirate Bay wordt verhinderd of minstens bemoeilijkt en het de internetgebruikers die gebruik maken van The Pirate Bay ontmoedigt om zich toegang te verschaffen tot deze auteursrechtelijk beschermde werken.(10) Een volledige beëindiging van het auteursrechtinbreuk is niet vereist. Dit is een gunstig gegeven aangezien het niet is uitgesloten dat geen middel ter volledige beëindiging van inbreuken op het intellectuele eigendomsrecht bestaat of praktisch realiseerbaar is.(11) 

De blokkeringsmaatregel kan als een effectief en proportioneel middel worden beschouwd zolang de maatregel enig effect heeft in de zin dat het een extra belemmering vormt, de rechter een effectiviteitstoets hanteert die in overeenstemming is met de Telekabel Wien zaak, de maatregel niet dusdanig ingewikkeld en kostenverhogend is om van een internet service provider te mogen verlangen en de legale content die wordt geblokkeerd als marginaal valt aan te merken zodat er geen sprake is van enige vorm van censuur.

Ter aanvulling van de proportionaliteitstoets ben ik van mening dat door de rechter dient te worden meegewogen wat de creatieve industrie zelf heeft gedaan om het illegaal downloaden tegen te gaan en het legaal downloaden te stimuleren. Het is van belang dat de rechthebbende kan aantonen dat hij alles heeft gedaan wat binnen de grenzen van redelijke kosten en de technische mogelijkheden ligt om het uitlekken van auteursrechtelijk beschermd materiaal te voorkomen. Het is bijvoorbeeld opmerkelijk te noemen dat veel films terwijl zij nog in de bioscopen draaien uitlekken en vervolgens illegaal te downloaden zijn via het internet.

Geconcludeerd kan worden dat het enkel blokkeren van The Pirate Bay een gerechtvaardigd, effectief en proportioneel middel is. Echter zal mijns inziens het illegaal downloaden pas echt afnemen door een combinatie van het opleggen van blokkeringsmaatregelen, het aanpakken van individuele gebruikers en het creëren van een verbeterd legaal aanbod. Een belangrijk aandachtspunt bij het legale aanbod is het gebruikersgemak. Consumenten gaan veelal voor gebruikersgemak en wanneer het legale aanbod zo is gecreëerd dat het aanbod van films compleet en goed geprijsd is op één plek, zullen de consumenten steeds minder illegaal gaan downloaden. De territoriale versnippering van rechten, waardoor legale aanbieders de online exploitatie door middel van geoblocking dienen te beperken tot de geografische gebieden waarvoor een licentie is verkregen.(12) En de grote verscheidenheid aan legale aanbieders van films en series dragen niet bij aan het gebruikersgemak waar de consument naar verlangt. Het ideaalbeeld is een Spotify voor films, maar of dat valt te verwezenlijken?

(1) Hof ’s-Gravenhage 28 januari 2014, ECLI:NL:GHDA:2014:88, r.o. 4.6.
(2) High Court of Justice 28 februari 2013, [2013] EWHC 379 (Ch), r.o. 47.
(3) High Court of Justice 13 november 2013, [2013] EWHC 3479 (Ch), r.o. 32.
(4) HR 13 november 2015, ECLI:NL:PHR:2015:3307, r.o. 5.8.3.
(5) Torrents zijn bestanden die meta-informatie bevatten over zich op de computers van de ‘peers’ bevindende bestanden. De meta-informatie bevat de informatie hoe de mediabestanden zijn opgedeeld en waar deze kunnen worden gevonden. Vervolgens dient het torrent-bestand geopend te worden in een BitTorrentclientprogramma. The Pirate Bay biedt zelf geen BitTorrentclientprogramma aan maar verwijst door middel van een hyperlink op haar site naar de mogelijkheid om deze ergens anders te downloaden. Het Hof heeft kennelijk doorslaggevend gewicht toegekend aan het gegeven dat The Pirate Bay zelf geen BitTorrent-clientsoftware verschaft en in de visie van het Hof is The Pirate Bay dan alleen ‘richtingaanwijzer’ of verschaffer van een soort schatkaart die leidt naar de auteursrechtelijk beschermde werken.
(6) HR 13 november 2015, ECLI:NL:PHR:2015:3307, r.o. 7.
(7) HvJ EG 7 december 2006, C-306/05, r.o. 36.
(8) Hof ’s-Gravenhage 28 januari 2014, ECLI:NL:GHDA:2014:88, r.o. 5.22.
(9) HR 13 november 2015, ECLI:NL:PHR:2015:3307, r.o. 4.4.2.
(10) HvJ EU 27 maart 2014, nr. c-314/12, r.o. 62.
(11) HvJ EU 27 maart 2014, nr. c-314/12, r.o. 60.
(12) De aanbieder van legale content kan bijvoorbeeld op basis van IP-adressen of creditcardgegevens van gebruikers de toegang blokkeren.

Lees hier mijn afstudeerscriptie geschreven aan de Vrije Universiteit Amsterdam.

Door Victor Bouman, Wieringa advocaten. Thema: blokkade. Een maand of twee geleden brak ik op deze plek een lans voor het blokkeren van websites die stelselmatig inbreuken op auteursrechten faciliteren [IEF 14267]. In mijn artikel betoogde ik dat een blokkering van The Pirate Bay wel degelijk effectief kan zijn bij de bestrijding van auteursrechteninbreuk, met name wanneer naast deze – inmiddels zelfs bij de spreekwoordelijke oma van Frank Melis bekende  – site ook concurrerende torrentsites achter een blokkade verdwijnen. Hoewel mijn pleidooi op bijval kon rekenen,  heeft Melis in zijn artikel van 24 oktober 2014 enige kritische kanttekeningen bij mijn stuk geplaatst. Ik zal daar in het onderstaande op ingaan.

In de basis ontlopen de meningen van Melis en mij over de effectiviteit van de blokkering van The Pirate Bay zoals deze tot en met januari 2014 gold elkaar niet zoveel. Ook ik realiseer mij dat een blokkering van alleen The Pirate Bay niet veel zin heeft: er bestaan legio andere sites die eenzelfde functie hebben, denk aan KickAssTorrents, Torrentz en Isohunt. Wellicht zijn deze minder bekend, maar als gevolg van de blokkade hebben zij hun bezoekersaantallen vermoedelijk flink zien stijgen. De strekking van mijn artikel was dan ook niet dat de blokkering van The Pirate Bay sec een goede maatregel is om het auteursrecht te handhaven, maar dat we blokkeren als maatregel niet zomaar ter zijde moeten schuiven op basis van de resultaten van één blokkade, die één site trof.

Dat betekent overigens ook weer niet dat ik met Melis van mening ben dat de blokkering van The Pirate Bay zonder meer ineffectief was. Terecht concludeert het Hof,  onder verwijzing naar het Baywatch-artikel  en het rapport Filesharing 2©12 , dat een deel van de downloaders zegt te zijn gestopt met downloaden, of in ieder geval te hebben geminderd, als gevolg van de blokkade van The Pirate Bay. Dat is een direct effect van de blokkering en reeds op die grond zou je kunnen stellen dat de blokkering zin had.

Bij de beoordeling of een maatregel effectief is, speelt uiteraard de vraag wat effectiviteit exact inhoudt. Wellicht lopen de noties van effectiviteit van Melis en mij sterk uiteen, maar het lijkt mij toch prima vol te houden dat er al sprake is van effectiviteit als een  deel van de gebruikers stopt met downloaden uit illegale bron. Daar staat misschien tegenover dat gedurende de blokkade abonnees die voorheen niet downloadden daarmee zijn begonnen (althans, dat is de verklaring die de auteurs van het Baywatch-artikel geven voor een lichte stijging die optrad na de aanvankelijke daling), maar van hen staat niet vast dat zij zijn gaan downloaden juist vanwege de blokkering.

Wanneer downloaden uit illegale bron écht moeilijker wordt gemaakt, door het blokkeren van alle sites die grote hoeveelheden inbreuken faciliteren, ligt het voor de hand dat de hiervoor genoemde effectiviteit sterk toeneemt. Uiteraard zal het blokkeren van grote torrentsites leiden tot de oprichting van nieuwe, dus is het zaak zo'n site snel te blokkeren  – in ieder geval voordat hij bekend is bij oma. Die snelheid kan wellicht worden bereikt door een commissie in te stellen, die oordeelt over het blokkeren van websites.  Om het draagvlak voor blokkeren te verbreden, zouden rechthebbenden de providers tegemoet moeten komen, bijvoorbeeld door hen facilitair te ondersteunen bij het blokkeren, en de kosten daarvan te compenseren.

Voor alle duidelijkheid: ik ben allerminst van mening dat blokkeren het ultieme middel is om auteursrechten online te handhaven. Blokkeren is hoe dan ook slechts een deel van de oplossing. De vaak genoemde legale alternatieven van de entertainmentindustrie vormen evenmin het ultieme middel, maar maken ongetwijfeld evenzeer deel uit van die oplossing. Juist de combinatie van methoden zal uiteindelijk kunnen leiden tot een aanmerkelijke teruggang van het aantal illegale downloads.

Victor Bouman